1
عضو هیات علمی دانشگاه افسری و تربیت پلیس امام حسن مجتبی(ع)
2
عضو هیات علمی دانشگاه امام حسین (ع)
3
دانشجوی دکتری دانشگاه عالی دفاع ملی
چکیده
ریشههای افراط گرایی اسلامی در باورها و اندیشههای اسلامی منطقه آسیای مرکزی از قرن نوزدهم ایجاد شده و در طول سالیان متمادی در خلال بحرانهای گوناگون رشد یافته است. پس از حوادث 11سپتامبر 2001 و تغییر در استراتژی ایالات متحده در قبال تروریسم و با لشگرکشی به کشورهای افغانستان و عراق، حوزه فعالیت و نفوذ بنیادگرایی اسلامی در خاورمیانه افزایش یافته و بروز و ظهور آن در بحران سوریه به عنوان یک بحران قومی- مذهبی به صورت تمام و کمال تجلی یافت. با توجه به تحولات منطقه در سال 1400 (2021) پژوهش حاضر درپی پاسخ به این سوال اصلی میباشد که سیاست گذاری دفاعی- امنیتی ج.ا.ایران در رویارویی با افراط گرایی اسلامی در آسیای مرکزی و قفقاز جنوبی در مقطع زمانی فعلی(سال 1401-1400) چگونه می باشد؟ فرضیهای که در پاسخ به این سوال مطرح میشود هراس از گسترش این دومینوی تنش و التهاب به آسیای مرکزی و قفقاز جنوبی با توجه به تحولات اخیر افغانستان و حاکمیت طالبان و نیز بحران قره باغ و حضور نیروهای تکفیری با پشتیبانی ترکیه و آذربایجان، به ویژه رژیم صهیونیستی ( با توجه به استقرار تجهیزات نظامی در خاک آذربایجان) دولتهای این قلمرو جغرافیایی و نیز جمهوری اسلامی ایران، روسیه و چین (با توجه به راهبرد گسترش حضور و نفوذ خود در مناطق همجوار با توانمندی های بالا و مناسب) را بر آن داشته تا علیرغم منافع متعارض و اختلافات موجود، سیاست خارجی و نگاه دفاعی و امنیتی خود را در جهت همگرایی منطقهای نزدیک ساخته و به فکر ایجاد الگویی جدید بر اساس تهدیدات مشترک و ارائه ایده تشکیل مجموعههای امنیتی منطقهای به منظور ایجاد بازدارندگی و نیز تقابل با افراطگرایی موجود در منطقه در قالب گروه های تکفیری باشند و پذیرش ج.ا.ایران در سازمان شانگهای نیز موید این موضوع می باشد.
آقایی، سید داود؛ دمیری، محمدرضا (1393)، «بررسی نقش بنیادگرایی اسلامی در آسیای مرکزی (مطالعۀ موردی ازبکستان)»، تحقیقات سیاسی بینالمللی، س6، ش 18، 39-1.
ابراهیمی، نبیالله (1386)، «تأملی بر مبانی و فرهنگ مکتب کپنهاگ»، سیاست خارجی، س21، ش2، 458-439.
امینی، علیاکبر؛ حزباوی، قاسم (1389)، «مبانی فکری خشونت سیاسی در بنیادگرایی اسلامی»، علوم سیاسی و روابط بینالملل، س3، ش12، 100-65.
واعظی، محمود (1385)، «تحولات سازمان همکاری شانگهای و عضویت ایران»، مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز، س15، ش 53 ، 32-7.
ب. منابع انگلیسی
Ayoob, Mohammad, (1997), “Defining security: A subaltern realist perspective”, in Critical security studies, by Keith Krause and Michael Williams, Mineapolis:University of Minnesota press, 121-148.
Buzan, Barry, Wæver, Ole, (2003), Regions and Powers: The Structure of International Security, Cambridge: Cambridge University Press.
Dittmer, Lowell (2007), «Central Asia and the Regional Powers», China and Eurasia Forum Quarterly, Vol. 5, No. 4, pp. 7-22.
Dyner, Anna, Legieć, Arkadiusz, Rękawek, Kacper, (2015), Ready to Go? ISIS and Its Presumed Expansion into Central Asia, Policy Paper, No.19(121), 1-16.
Eurasianet, Accessed on (2016), Summit Focuses on Central Asia's Islamic State Anxieties, http://www.eurasianet.org/node/75091.
Gabdullin, Eldar, (2011), Central Asia: Geopolitics, Security and Development Scenarios, Central Asia and the Caucasus, Vol.12, Issue1, 22-35.
Joshua D. Freilich, Jeff Gruenewald and Marissa Mandala(2018), Situational Crime Prevention and Terrorism, Criminal Justice Policy Review, 2019, Vol. 30(9) 1283–1311, sagepub.com/journals-permissions DOI: 10.1177/0887403418805142, sagepub.com/home/cjp.
International Crisis Group,(2015) Policy Brifing,Europe and Central Asia Briefing,Beshkik/ Brussels.
Kazinform international news agency, Accessed on (2016), Kazakhstan, Russia suggest creating «Islam against terrorism» forum, http://www.inform.kz/eng/article/2828701.
Matthew D. Phillips, Ph.D. and Emily A. Kamen (2014), Entering the Black Hole: The Taliban, Terrorism, and Organized Crime, journal of terrorism research, JTR, Volume 5, Issue 3–September 2014, http://doi.org/10.15664/jtr.945.
McLean, Wayne, (2011), Regional security complex theory and insulator states: The case of Turkey, Honours thesis, University of Tasmania.
President of Russia, Accessed on (2016), Meeting of the CIS Council of Heads of State, http://en.kremlin.ru/events/president/news/50515.
Securitization Revisited", First Edition, Routlege
Stobdan, Phunchok, (2014), ISIS in Central Asia, IDSA issue brief, 1-5.
The Diplomat, Accessed on (2016), China Hosts SCO’s Largest-Ever Military Drills, http://thediplomat.com/2014/08/china-hosts-scos-largest-ever-military-drills/.
Weber, Edmund, (2005), “The Official Interpretation of Islam under the Soviet Regime A Base for Understanding of Contemporary Central Asian Islam”, Journal of Religious Cultur, No. 77, 1-19.
جواهری, مهدی , نیلفروشان, عباس و نقی زاده, حمید . (1401). سیاست گذاری دفاعی- امنیتی ج.ا.ایران در رویارویی با افراط گرایی اسلامی در آسیای مرکزی و قفقاز جنوبی در مقطع زمانی پیش رو(سال 1401-1400). فصلنامه محیط شناسی راهبردی ج.ا.ایران, 6(1), 136-162.
MLA
جواهری, مهدی , , نیلفروشان, عباس , و نقی زاده, حمید . "سیاست گذاری دفاعی- امنیتی ج.ا.ایران در رویارویی با افراط گرایی اسلامی در آسیای مرکزی و قفقاز جنوبی در مقطع زمانی پیش رو(سال 1401-1400)", فصلنامه محیط شناسی راهبردی ج.ا.ایران, 6, 1, 1401, 136-162.
HARVARD
جواهری, مهدی, نیلفروشان, عباس, نقی زاده, حمید. (1401). 'سیاست گذاری دفاعی- امنیتی ج.ا.ایران در رویارویی با افراط گرایی اسلامی در آسیای مرکزی و قفقاز جنوبی در مقطع زمانی پیش رو(سال 1401-1400)', فصلنامه محیط شناسی راهبردی ج.ا.ایران, 6(1), pp. 136-162.
CHICAGO
مهدی جواهری , عباس نیلفروشان و حمید نقی زاده, "سیاست گذاری دفاعی- امنیتی ج.ا.ایران در رویارویی با افراط گرایی اسلامی در آسیای مرکزی و قفقاز جنوبی در مقطع زمانی پیش رو(سال 1401-1400)," فصلنامه محیط شناسی راهبردی ج.ا.ایران, 6 1 (1401): 136-162,
VANCOUVER
جواهری, مهدی, نیلفروشان, عباس, نقی زاده, حمید. سیاست گذاری دفاعی- امنیتی ج.ا.ایران در رویارویی با افراط گرایی اسلامی در آسیای مرکزی و قفقاز جنوبی در مقطع زمانی پیش رو(سال 1401-1400). فصلنامه محیط شناسی راهبردی ج.ا.ایران, 1401; 6(1): 136-162.