تأثیر عوامل ژئوپلیتیک نظامی کشورهای محور مقاومت بر تدوین راهبرد دفاعی ج.ا.ایران در منطقه غرب آسیا

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

عضو هیئت علمی دانشگاه جامع امام حسین(ع)

چکیده

غرب آسیا با توجه به تحولات کنونی نظام بین‌الملل باعث شده است تا کشورهای محور مقاومت در منطقه از اهمیت ژئوپلیتیکی زیادی برخوردار باشند. این اهمیت با توجه به پیوستگی جغرافیایی آنها با کشور ایران تاثیر زیادی بر راهبردهای دفاعی ج.ا.ا می‌تواند داشته باشد که در این تحقیق سعی شده است تاثیر عوامل ژئوپلیتیک نظامی این کشورها (عراق، سوریه، لبنان و سرزمین‌های اشغالی) موثر بر تدوین راهبرد دفاعی کشور به عنوان مسئله تحقیق مورد بررسی قرار داده شود؛ بنابراین در پژوهش حاضر با بهره‌گیری از روش توصیفی-تحلیلی و به صورت کاربردی و با استفاده از گردآوری داده‌ها به روش کتابخانه‌ای و تحقیقات میدانی تلاش گردیده است تا عوامل ژئوپلیتیک نظامی مرتبط و مؤثر بر تدوین راهبرد دفاعی ج.ا.ایران به عنوان هدف تحقیق شناسایی گردند. بدین منظور برای تعیین این عوامل و تبیین نقش آن‌ها (در قالب بسترهای فرصت‌آفرین، تهدیدزا، قوت و ضعف) پرسش‌نامه‌ی دو قسمتی تنظیم و طراحی گردید که به منظور تائید عوامل مؤثر ژئوپلیتیک نظامی و نقش‌های احصاء شده آن‌ها بر تدوین راهبرد دفاعی بین جامعه نمونه آماری 50 نفری به صورت تمام شمار توزیع و پس از اخذ نظر جامعه نمونه آماری با استفاده از تکنیک‌ها و روش‌های آماری، تجزیه و تحلیل شده و در ادامه به جمع‌بندی و ارزیابی سؤالات تحقیق پرداخته شده است و در نهایت در قسمت نتیجه‌گیری و در پاسخ به سؤالات تحقیق، ضمن تعیین عوامل موثر ژئوپلیتیک نظامی کشورهای محور مقاومت، به تبیین نقش‌های چهارگانه (قوت، ضعف، فرصت و تهدید) این عوامل که در تدوین راهبرد دفاعی ج.ا.ایران مؤثر می‌باشند؛ پرداخته شده است.

کلیدواژه‌ها


  •  فهرست منابع و مآخذ

    • بیک، علی­اصغر (1395)، «تأثیر عوامل ژئوپلیتیک دریای­خزر بر راهبردهای دفاعی جمهوری اسلامی ایران»، رسالۀ دکتری، تهران: دانشگاه عالی دفاع ملی.
    • دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی (1376)، «لبنان»، تهران: انتشارات وزارت امور خارجه.
    • دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی (1392)، «سوریه»، تهران: انتشارات وزارت امور خارجه.
    • چگینی، حسن (1384)، «نظام مدیریت استراتژیک دفاعی»، ج اول و دوم، تهران: نشر آجا.
    • حافظ‌نیا، محمدرضا (1385)، «اصول و مفاهیم ژئوپلیتیک»، مشهد: انتشارات پاپلی.
    • حافظ‌نیا، محمدرضا؛ رشید، غلامعلی؛ پرهیزکار، اکبر؛ افشردی، محمد­حسین (1386)، «الگوی نظری طراحی راهبرد دفاعی مبتنی بر عوامل ژئوپلیتیکی»، فصلنامۀ‌ بین­المللی ژئوپلیتیک، س سوم، ش دوم.
    • صفوی، سیدیحیی (1381)، «مقدمه‌ای بر جغرافیای نظامی ج.ا.ایران»، ج اول، چ دوم، تهران: سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح.
    • مطالعات گروهی (1387)، «تهدیدات قدرت ملی شاخص‌ها و ابعاد»، تهران: انتشارات دانشگاه عالی دفاع ملی.
    • گلی‌زواره، غلامرضا (1388)، «شناخت کشورهای اسلامی و نواحی مسلمان نشین جهان»، قم: مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی.
    • معاونت اطلاعات راهبردی سپاه (1396)، «برآورد اطلاعات راهبردی عراق»، تهران.
    • معاونت اطلاعات راهبردی سپاه (1397)، «کتاب پایۀ عراق»، تهران.
    • هاشمی، سید مصطفی و همکاران (1395)، « بررسی عوامل مؤثر ژئوپلیتیک عراق و تأثیر آن بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامۀ تحقیقات سیاسی بین​المللی دانشگاه آزاد اسلامی، ش 28.
    • نوذری، فضل‌الله (1391)، رسالۀ دکتری «تعیین عوامل ژئوپلیتیک حوزۀ دریای عمان و تأثیر آن بر تدوین راهبرد دفاعی-امنیتی ج.ا.ایران»، تهران: دانشگاه عالی دفاع ملّی.
    • نوذری، فضل‌الله (1392)، « ژئوپلیتیک حوزۀ دریای عمان»، تهران: انتشارات دانشگاه عالی دفاع ملّی.
    • سایت‌های اینترنتی
    • خبرگزاری تسنیم.
    • خبرگزاری تابناک.
    • پایگاه اطلاع­رسانی دانشنامۀ فلسطین.
    • پایگاه اطلاع­رسانی مؤسسۀ آینده­پژوهی جهان اسلام
    • میرهادی، محمد (1396)، «محور مقاومت اسلامی، ابعاد و مؤلفه‌ها»، قابل دسترسی در پایگاه الوقت.