1
دکترای روابط بین الملل، دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران
2
دانشیار روابط بین الملل، دانشگاه خوارزمی
چکیده
صنعت کشتیرانی، با سهم 88 درصدی از کل حملونقل تجاری، یکی از اصلیترین پیشرانهای تجارت خارجی و توسعه اقتصادی محسوب میشود که با تحریمهای شدیدی مواجه شده است. کشتیرانی به دلایلی از قبیل سهم بالا از کل حملونقل تجاری کشور، جایگاه آن در صادرات نفت و کالاهای غیرنفتی و همچنین واردات کالاهای اساسی، از اهمیت بسیاری در سیاستهای راهبردی برخوردار میباشد. بنابراین وابستگی بخش قابل توجهی از تجارت ایران به کشتیرانی، مکانیسمهای پیچیده اعمال تحریمها در کنار توسعه و تثبیت رژیم نظارت و بازرسی بر اجرای آنها، باعث شده تا اثرگذاری تحریمهای کشتیرانی ایران در تنزیل شاخصههای تجاری و اقتصادی افزایش یابد. بر همین اساس در وهله اول سوال مهمی که مطرح میشود، «چیستی و مکانیسم اعمال تحریمهای کشتیرانی علیه جمهوری اسلامی ایران و پیامدهای راهبردی این تحریمها است؟ و در وهله دوم نیز مسئله راهبرد و راهکارهای مواجهه با این پبامدهاست؟ در پاسخ به این پرسش ها، با استفاده از روش کیفی ترکیبی متشکل از مطالعه اسنادی و مصاحبه اکتشافی، در وهله اول به مکانیسم و رژیم اعمال تحریمهای کشتیرانی پرداخته شده، و سپس اثرات تحریمها شامل «تشدید فشارها فعالان حوزه کشتیرانی»، «هزینههای کشتیرانی»، «وابستگی به بنادر ثانویه»، «پیچیدهتر شدن فرایند مقابله با تحریمها»، «افزایش فاصله رسیدن بار کشتیها به مقصد»، «ریزش نیروی کار در حوزه کشتیرانی» و «افزایش ریسک تجارت دریایی» تشخیص داده شد.
اتحادیۀ صادرکنندگان فرآوردههای نفت، گاز و پتروشیمی ایران (1392)،تیر 14، اتحادیۀ صادرکنندگان فرآوردههای نفت، گاز و پتروشیمی ایران:
Retrieved from: http://www.opex.ir/fa/news/3867/
بررسی وضعیت حملونقل دریایی (1398)،تهران: مرکز مطالعۀ زنجیرۀ ارزش، بازیابی از https://vcmstudy.ir/wp-content/uploads/2020/06/%D8%A8%D8%B1%D8%B1%D8%B3%DB%8C-%D9%88%D8%B6%D8%B9%DB%8C%D8%AA-%D8%AD%D9%85%D9%84-%D9%88-%D9%86%D9%82%D9%84-%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%AF%D9%86%DB%8C%D8%A7.pdf?x65587
پیروز، بیژن؛خسروی دهقی، سهیل (1393)، نقش بازارهای مالی و نهادهای پولی در سیاست خارجی آمریکا (بررسی ظرفیتها و محدودیتها با تأکید بر سیاستهای ضد ایرانی از 1979 تا 2013)، پایاننامۀ کارشناسیارشد، دانشگاه تهران.
رزمجویی، دامون؛ دشتینژاد، رضا (1393)، بررسی اثرات بحران اقتصادی و تحریمهای بینالمللی بر حملونقل و تجارت دریایی ایران، همایش بینالمللی مدیریت، تهران.
سازمان بنادر و دریانوردی(1400)، سازمان بنادر و دریانوردی: https://www.pmo.ir/.
سرابی، محمود؛عباسی، سعید (1398)، استفادۀ ایران از شرکتهای پوششی در مقابله با تحریمهای خارج از شورای امنیت در پسا برجام از منظر مسئولیت بینالمللی، پژوهش بینالملل، 1(2)، 5-53.
ضیایی، سیدیاسر؛رشیدی، مهناز (1395)، تحریم کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران از منظر حقوق بینالملل، حقوقی بینالمللی، 33 (54)، 91-122.
عباسی، محمد (1399)، تحریم مضاعف کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران نقض آشکار قوانین بینالملل، بازیابی از شبکۀ اطلاعرسانی مانا: ir/fa/news/88104/.
KERRY B. CONTINI, ALEXANDRE (ALEX) LAMY, KIRSTY CATTANACH, & CALLIE LEFEVRE. (2020, May 21). Sanctionsnews. Retrieved from Sanctionsnews: https://sanctionsnews.bakermckenzie.com/us-government-issues-updated-guidance-regarding-shipping-practices-used-to-evade-sanctions-with-a-focus-on-north-korea-iran-and-syria/
Christen, J. (2020, March 24). Graduate Institute of International and Development Studies. Retrieved from Graduate Institute of International and Development Studies: https://www.graduateinstitute.ch/communications/news/dominance-us-dollar-global-trade
de Soyres, F., Mulabdic, A., Murray, S., Rocha, N., & Ruta, M. (2018, October). How Much Will the Belt and Road Initiative Reduce Trade Costs? Retrieved from World Bank: http://documents1.worldbank.org/curated/en/592771539630482582/pdf/WPS8614.pdf
Infomaritime. (2021, August 22). Retrieved from Infomaritime's Website: http://infomaritime.eu/index.php/2021/08/22/top-15-shipowning-countries/
OFAC. (2021, December 9). Retrieved from OFAC: https://sanctionssearch.ofac.treas.gov/
Pilarski, D. (2020, September 16). US SANCTIONS 101. Retrieved from Watson Farley & Williams: https://www.wfw.com/articles/us-sanctions-101/
Salthouse, M. (2020, May 14). North. Retrieved from North: https://www.nepia.com/articles/sanctions-compliance-in-the-shipping-industry/
Statista. (2021, November 30). Retrieved December 10, 2021, from Statista Website: https://www.statista.com/statistics/198206/share-of-leading-container-ship-operators-on-the-world-liner-fleet/
TRT. (2019, August 1). Retrieved from TRT: https://www.trt.net.tr/persian/yrn/2019/01/08/wzrt-tl-t-yrn-thrym-my-shwd-1121642
S. Department of the Treasury. (2021, May 1). Retrieved from U.S. Department of the Treasury: https://www.treasury.gov/ofac/downloads/sdnnew21.txt
S. Sanctions Iran’s Defense, Shipping Industries. (2021, January 15). Retrieved from United States Institute of Peace: https://iranprimer.usip.org/blog/2021/jan/15/us-sanctions-iran%E2%80%99s-defense-shipping-industries
S. Sanctions Iranian Shipping Companies. (2020, June 8). Retrieved from United States Institute of Peace: https://iranprimer.usip.org/blog/2020/jun/08/us-sanctions-iranian-shipping-companies