کاربست نظریه کردارگرایی در بررسی چالش‌ها و راه‌حل‌های تقویت همگرایی منطقه ای در سازمان اوپک

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری علوم سیاسی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران

2 استادیار گروه علوم سیاسی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه علوم اسلامی شهید محلاتی (ره)، قم، ایران

چکیده

پس از جنگ جهانی دوم بسیاری از اندیشمندان و سیاست‌مداران به واسطه هزینه‌های سنگین ناشی از جنگ در پی ارائه راهکاری با هدف پیشگیری از وقوع مجدد چنین حوادثی بودند که در اثر آن بسیاری از صاحب‌نظران گذار از وفاداری‌های ملی به سوی وفاداری‌های فراملی و تشکیل نهادهای فراملی کارآمد را به عنوان راه حل پیشنهاد دادند. بر همین اساس اهتمام دولت‌ها در جهت تقویت همکاری‌های فراملی در قالب سطوح منطقه‌ای و بین‌المللی گسترش یافت. موفقیت روند همگرایی در بین کشورهای اروپایی سایر کشورهای جهان ازجمله کشورهای صادرکننده نفت را برای گسترش همکاری‌های متقابل به تکاپو انداخت. با این وجود سازمان اوپک با طی بیش از شش دهه فعالیت در دستیابی به اهداف خود با چالش‌های متعددی مواجه بوده و در مراحل اولیه همگرایی متوقف شده است. این پژوهش با استفاده از روش کیفی و کاربست نظریه کردارگرایی سعی دارد به این پرسش اساسی بپردازد که مهم‌ترین موانع در مسیر همگرایی در سازمان اوپک کدامند و در جهت رفع موانع مذکور چه راه‌حل‌هایی متصور می‌باشد؟ یافته‌های پژوهش موید این واقعیت است که چالش‌هایی مثل ناهمگونی در ساختار سیاسی، حقوقی و ایدئولوژیک کشورهای عضو، ناهمگونی در ذخایر نفتی و جمعیتی اعضا، اقدامات خودسرانه و خارج از قواعد اوپک و... ازجمله علل عدم موفقیت اوپک می‌باشد و با فرض وجود تمایل به تقویت همگرایی بین اعضای سازمان اوپک مواردی مثل ایجاد تغییرات ساختاری در اساسنامه سازمان اوپک، رفع فضای تشنج و اختلافات سیاسی و ایدئولوژیک اعضا، ایجاد مراکز دانشگاهی با محوریت گسترش صنعت نفت بین اعضای اوپک، افزایش همکاری‌های اقتصادی و حرکت به سمت تاسیس بانک اوپک با واحد ارزی مستقل از دلار، افزایش همکاری اعضای سازمان در موارد مهمی مثل بیمه، حمل و نقل و امنیت خطوط انتقال نفت با تاسیس سازمان‌هایی مثل سازمان بیمه اوپک، شرکت‌ فراملی نفتکش و... برای رفع موانع موجود پیشنهاد می‌گردد.

کلیدواژه‌ها


  • منابع

    الف- فارسی

    • بیوگر، کریستین؛ گادنیجر. فرانک (1400). نظریه کردارگرایی بین‌الملل: چشم‌اندازهای نوین. ترجمه سید جلال دهقانی فیروزآبادی. تهران: انتشارات ابرار معاصر.
    • فالتزگراف، رابرت؛ دوئرتی، جیمز (1372). نظریه‌های متعارض در روابط بین‌الملل. ترجمه وحید بزرگی و علیرضا طیب. تهران: نشر قومس.
    • حافظ­‌نیا، محمدرضا (1391). مقدمه­ای بر روش تحقیق در علوم انسانیتهران: انتشارات سمت، چاپ هجدهم.
    • جلوند، فاطمه (1392). برآورد پارامتر رفتاری اوپک: نگرش ساختاری. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، کرمانشاه: دانشگاه رازی.
    • جی‌هنسن، شرلی؛ تنگلوی، پیر؛ و برتول دی، پائولو (1392). شرکت­های خدمات انرژی در سراسر جهان. ترجمه سید غلام­حسین حسن‌تاش و علی ابوالقاسمی. تهران: انتشارات موسسه مطالعات بین‌المللی انرژی.
    • حایک، مریم. (1384). «اوپک و نظم نوین جهانی»، نشریه بررسی‌های اقتصاد انرژی، 1 (2)، 39-56.
    • دهقانی فیروزآبادی، سید جلال؛ رادفر، فیروزه (1401). «مبانی فرانظری کردارگرایی در روابط بین‌الملل». فصلنامه مطالعات راهبردی، 25 (3)، 189-220.
    • رضوی، سید عبدالله (1401). «بررسی ظرفیت‌های دیپلماسی انرژی اوپک: تداوم عضویت راهبرد یا مانع توسعه­ی صنعت نفت ایران»، فصلنامه راهبرد اقتصادی، 11 (40)، 65-102.
    • لطفی، میلاد؛ دهقانی فیروزآبادی، سید جلال (1402). «نگرشی نوین به مطالعۀ همگرایی منطقه‌ای: کردارگرایی و کاربست آن در مطالعات همگرایی اروپا»، فصلنامه رهیافت‌های سیاسی و بین‌المللی، 15 (1)، 11-34.
    • نامداری، بهروز؛ برزگر، کیهان (1398). «منابع غیرمتعارف نفت (شیل) و روندهای سازمان اوپک»، پژوهش‌های راهبردی سیاست، 8 (28)، 293-324.

     

     

     

    ب- انگلیسی

    • Al-Sahlawi, Mohammed A (2007). “An alternative oil-pricing currency and OPEC's foreign assets” The Journal of Energy and Development, 33 (1), 81–90, Available at: http://www.jstor.org/stable/24813048.
    • Arezki, Rabah; Jakab, Zoltan; Douglas, Laxton, Akito; Matsumoto; Nurbekyan, Armen; Wang, Hou; Yao, Jiaxiong (2017). “Oil Prices and the Global Economy”, International Monetary Fund, Working Paper No. 2017/015, Available at: https://www.imf.org/.
    • Baardsen, J. B. (2017). Shale oil and OPEC Has the rise of shale weakened OPECs market power in the short and long run?. Master's thesis, University of Stavanger, Norway.
    • Andrew. (2019). “OPEC in a Changing World”, In: CFR, Available at: https://www.cfr.org
    • Dvyrty, J. and Graf, R. (1993). Conflicting Theories in International Relations. Translated by Tayyab and Bozorgi, A.. Ghomes publication, Tehran.
    • C. Edison, (1983). Business Negotiating Power. New York: Van Nostrand Reinhold Company.
    • https://www.mehrnews.com
    • https://www.opec.org/opec_web/en/data_graphs
    • Malnes, Raino (1983). “OPEC and the Problem of Collective Action”, Journal of Peace Research, 20 (4), 343–55, Available at: http://www.jstor.org/stable/424168.
    • Obstfeld, M. G. M. Milesi-Ferretti, & R. Arezki (2016). Oil Prices and the Global Economy: It’s Complicated. iMFdirect (short version) and VoxEU (long version).
    • Pouliot, Vincent (2008). “The Logic of Practicality: A Theory of Practice of Security Communities”, International Organization, 62 (2), 257–288.
    • Robinson, M. (2014). Marketing Big Oil: Brand Lesons from the World,s Largest Companies. New York: Palgrave Macmillan.
    • Sundaram, Sasikumar and Thakur, Vineet (2021). “A pragmatic methodology for studying international practices”, Journal of International Political Theory, 17 (3), 337–355.
    • A. Zaki (1988). The Influence of Political Decisions on oil Economics, MEES.