تقابل سیاست خارجی ایران-آمریکا در قبال رژیم صهیونیستی در غرب آسیا (تاکید بر عملیات ٧ اکتبر و وعده‌ی صادق)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه مازندران بابلسر

2 گروه علوم سیاسی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران عضو هیأت علمی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه مازندران.

چکیده

از زمان شکل‌گیری رژیم صهیونیستی در می‌ماه ۱۹۴۸ در منطقه استراتژیک غرب آسیا، روند‌ها و تحولات عظیم منطقه‌ای رشد صعودی داشته است. ایالات متحده آمریکا به‌عنوان متحد استراتژیک و از حامیان منحصربه‌فرد منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای رژیم صهیونیستی به حساب می‌آید که این عامل روابط آمریکا با کشور‌های منطقه را تحت‌الشعاع قرار داده است. جمهوری اسلامی ایران به عنوان مهم‌ترین قدرت منطقه‌ای با توجه به جهان‌بینی سیاسی و ایدئولوژی ساختاری آن به طور مستقیم نسبت به مسئله فلسطین و اسرائیل، در حلقه محوری مبارزه قرار گرفته است. با توجه به این واقعیت، در پژوهش حاضر، در پی پاسخ به این سؤال اساسی هستیم که نمود اصلی تقابل سیاست خارجی ایران-آمریکا در مسئله رژیم صهیونیستی در غرب آسیا با تمرکز بر عملیات وعده صادق و طوفان الاقصی در عرصه‌های نظامی-امنیتی و سیاسی-اقتصادی چیست؟ یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد، ایران با اتخاذ صبر راهبردی، داغ نمودن فضای مضروف‌ منافع منطقه‌ای توسط متحدان استراتژیک منطقه‌ای خود یا محور مقاومت به «قورباغه آب‌پز» و «تهاجم و ترور سمّی بیولوژیک‌گونه» علیه رژیم؛ به محدود‌سازی منافع و سیاست خارجی پانزی آمریکا پرداخت. در این پژوهش، با کاربست نظریه نوواقع‌گرایی و با بهره-گیری از نظریه سازه‌انگاری، به شیوه تبیینی-تحلیلی و روش تحقیق کتابخانه‌ای و اینترنتی و با ارائه راهکارها و پیشنهاد‌ات راهبردی موضوع پژوهش مورد تبیین قرار می‌گیرد.

کلیدواژه‌ها


  • منابع

    الف- فارسی

    • احمدی، وحیده (۱۳۹۸). «جمهوری اسلامی ایران و رژیم صهیونیستی؛ تقابل راهبردی و راهبردهای متقابل»، فصلنامه مطالعات راهبردی سیاست‌گذاری عمومی، ۹ (۳۳)، ۲۴-۵۳.
    • اختیاری امیری، رضا (۱۴۰۰). «دیپلماسی صلح عبری-عربی و امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه خاورمیانه، ۴ (۱۰۶)، ۳۱-۴۶.
    • ارغوانی پیرسلامی، فریبرز؛ آرایش، حسین (۱۴۰۱). «اعراب و انتخاب در شرایط موازنه تهدید؛ تهدید انگاری ایران و عادی‌سازی روابط با اسرائیل»، فصلنامه روابط خارجی، ۴ (65)، ۱-۳۶، DOI:10.22034/FR.2023.374382.1324
    • اعجازی، احسان؛ قربانی، ارسلان؛ سیمبر، رضا؛ و جانسیز، احمد (۱۳۹۸). «تأثیر لابی صهیونیستی-عربی بر سیاست خارجی ایالات متحده نسبت به ایران»، فصلنامه مطالعات خاورمیانه، 26 (۴)، ۸۵-۱۰۷.
    • افتخاری، قاسم (۱۳۹۹). روش‌شناسی فهم کنش اجتماعی انسان با نگاهی به روش‌های رشته روابط بین‌الملل. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
    • اکتار، عدنان (۱۳۸۷). تاریخ ناگفته و پنهان آمریکا. ترجمه نصیر صاحب خلق، تهران: نشر هلال.
    • امام خمینی، سید روح‌الله (۱۳۷۲). کلمات قصار پندها و حکمت‌ها در کلام امام خمینی(ره). تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره).
    • بردبار، احمدرضا؛ عالیشاهی، عبدالرضا (۱۴۰۲). «تحلیل جهش پارادایمی جنبش حماس در عملیات ۷ اکتبر ۲۰۲۳ (تغییر رویکرد پدافندی به آفندی)»، فصلنامه بحران پژوهی جهان اسلام، ۲ (۲۹)، ۸۲-۱۱۴.
    • بزرگمهر، مجید، جان‌نثار ملکوتی، حمید (۱۳۹۵). «عملکرد شورای حقوق بشر سازمان ملل نسبت به اسرائیل»، فصلنامه مطالعات راهبردی، 1 (19)، ۱۴۴-۱۷۰.
    • بنی‌هاشمی، سید علی؛ حیدرپور، ماشااله؛ و کیانی، داود (١٤٠١). «مؤلفه‌های تأثیرگذار در رویکرد تقابل‌آمیز میان جمهوری اسلامی ایران و ایالات متحده آمریکا»، فصلنامه پژوهش‌های روابط بین‌الملل، 3 (46)، ٢٤٩-٢٧٦.
    • جعفری، علی‌اکبر (۱۳۹۱). «تبیین عوامل و اهداف اتحاد استراتژیک میان آمریکا و اسرائیل در منطقه خاورمیانه»، فصلنامه ژئوپلیتیک، 2 (8)، ۱۵۳-۱۹۱.
    • جعفری، علی‌اکبر (۱۳۹۹). «بیوتروریسم، سیاست مرگ و امنیت ملی»، فصلنامه تحقیقات سیاسی و بین‌المللی، 43 (12)، ٤٠-٦٠.
    • جعفری، علی‌اکبر (۱۳۹۹). «فرماندهی و کنترل جمهوری اسلامی ایران در حفظ امنیت منطقه خاورمیانه»، فصلنامه راهبرد سیاسی، 4 (14)، ۳۱۱-۳۲۴.
    • جعفری، علی‌اکبر؛ ذوالفقاری، وحید (۱۴۰۱). تحول پارادایمیک در نظریه‌های روابط بین‌الملل. بابلسر: نشر دانشگاه مازندران.
    • جکسون، رابرت؛ گئورگ، سورنسون (۱۳۸۵). درآمدی بر روابط بین‌الملل. تهران: انتشارات میزان.
    • جمال‌زاده، ناصر؛ آقایی، محمد (۱۳۹۴). «تأثیر ایران‌هراسی در رقابت تسلیحاتی اعضای شورای همکاری خلیج فارس»، فصلنامه جستارهای سیاسی معاصر، 1 (6)، 19-47.
    • جمشیدی، محمدحسین؛ کرمی‌نژاد، حسین؛ یوسفوند، محمد؛ و بیات، محمد (۱۳۹۸). «الگوی حاکم بر مناسبات آمریکا و رژیم صهیونیستی»، فصلنامه آفاق امنیت، 42 (12)، ۹۳-۱۲۷، DOI:20.1001.1.25381857.1398.12.42.4.4
    • حاجی یوسفی، امیرمحمد (١٣٨٢). ایران و رژیم صهیونیستی، از همکاری تا منازعه. تهران: دانشگاه امام صادق(ع).
    • حسن‌خانی، سعید (۱۴۰۰). «ایران و محیط امنیتی تغییریافته (الزامات و راهبردها)»، فصلنامه راهبرد سیاسی، 4 (19)، ۲۳-۶۲.
    • حسینی فائق، سید محمدمهدی (١٤٠٠). «بنیادگرایی یهودی در بستر عملگرایی سیاسی: نقش جریان حاردی در تقویت گرایشات افراط‌گرایانه در ساختار رژیم صهیونیستی»، فصلنامه پژوهش‌های راهبردی سیاست، 10 (68)، 110-77، DOI:10.22054/qpss.2021.51376.2503
    • حیدری، مهدیه (۱۳۹۸). «نقد درون پارادایمی و برون پارادایمی بر تئوری نئورئالیسم والتز»، فصلنامه راهبرد سیاسی. 9 (3)، ۱۸۳-۲۰۲.
    • خانی، محمدحسن؛ صادقی، محمدمسعود (۱۳۹۳). «تحلیل هزینه-فایده راهبرد حمایت همه‌جانبه از رژیم صهیونیستی در سیاست خارجی ایالات متحده آمریکا»، فصلنامه پژوهش‌های راهبردی سیاست، 6 (2)، ۱۴۴-۱۶۲.
    • خبرگزاری فارس (1402). «کلاهبرداران پانزی چگونه طعمه‌های خود را شکار می‌کنند؟»، کد خبر: ۱۴۰۲۱۱۰۸۰۰۰۰۸۴۲، تاریخ بازیابی: 21/01/1403، قابل دسترسی در تارنمای: https://www.farsnews.ir/news/140211080000842.
    • درویشی سه‌تلانی، فرهاد؛ همتی، زهره (۱۳۹۵). «چشم‌انداز راهبرد آمریکا در برابر جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه مطالعات راهبردی، 1 (19)، ۴۴-۶۷.
    • دهقانی فیروزآبادی، سید جلال (١٣٩۵). سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران. تهران: نشر سمت.
    • رحیمی‌روشن، حسن (۱۳۹۵). «بازدارندگی منطقه‌ای و تأمین امنیت جمهوری اسلامی ایران»، دو فصلنامه سیاست و روابط بین‌الملل، 1 (1)، ۸۰-۹۹.
    • رکابیان، رشید؛ طهماسبی، سمانه (۱۴۰۲). «تأثیر نقش فرهنگ استراتژیک بر سیاست تسلیحاتی و امنیت ملی ایران»، فصلنامه راهبرد سیاسی، ۷ (۹۷)، ۱۶۳-۱۸۷.
    • زبردست، میلاد (۱۳۹۷). «سیاست خارجی و امنیتی اسرائیل در قبال محور مقاومت»، مجله بین‌المللی پژوهش ملل، 35 (3)، ۱۰۶-۱۲۴.
    • سهرابی، عبدالله؛ خرمشاد، محمدباقر (۱۴۰۲). «آینده‌پژوهی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در مورد موضوع فلسطین»، فصلنامه پژوهش‌های راهبردی سیاست، 46 (12)، ۱۲۱-۱۶۲، DOI:10.22054/qpss.2023.68522.3066
    • طهماسبی، فاطمه (۱۴۰۲). «سیاست خارجی ایالات متحده در قبال امنیت رژیم صهیونیستی»، دوماهنامه آمریکاشناسی (آمریکاشناسی روایت افول یک امپراطور). ۲۳، آذر و دی: ۷۶-۸۱.
    • عالیشاهی، عبدالرضا (١٤٠٢). «عملیات طوفان الاقصی و کاربست پارادایم نوین مقاومت در جهان اسلام»، فصلنامه محیط‌شناسی راهبردی جمهوری اسلامی ایران. 4 (7)، ١٦٨-٢٠٩.
    • عیوضی، محمدرحیم و قاسمی، محمدهادی (۱۴۰۱). «چرایی پیدایش محور مقاومت و تحلیل ساختاری مسائل مرتبط از منظر آینده‌نگاری راهبردی»، فصلنامه روابط خارجی، 54 (14)، ۱۹۹-۲۲۶.
    • قنبرلو، عبدالله (۱۳۸۷). «اسرائیل و استمرار تنش‌ها میان ایران و آمریکا»، فصلنامه مطالعات راهبردی، 1 (11)، ۱۳۵-۱۶۳.
    • قوام، سید عبدالعلی (١٣٧٢). اصول سیاست خارجی و سیاست بین‌الملل. تهران: سمت.
    • گنجیان‌مقدم، علیرضا؛ جعفری، علی‌اکبر (١٤٠٢). «منافع نظامی-امنیتی و تقابل راهبردی آمریکا-ایران در غرب آسیا»، فصلنامه مطالعات سیاسی جهان اسلام، 12 (48)، ٩٨-٧١. DOI:30479/PSIW.2024.19619.3291
    • گودرزی، مصطفی؛ منوری، سید علی؛ و کریمی، غلامرضا (1401). «نقش موعودگرایی در سیاست خارجی خصمانه در قبال جمهوری ایران»، فصلنامه پژوهش‌های راهبردی سیاست. 11 (42)، 111-145، DOI:10.22054/QPSS.2022.66610.3003
    • الماسی، سلیمان؛ ترابی، قاسم؛ و صالحی، عباس (۱۴۰۱). «عوامل هویتی و تعارض در روابط ایران و آمریکا»، فصلنامه تحقیقات سیاسی و بین‌المللی، 14 (۵۲)، ۶۵-۷۷.
    • محمدی‌منفرد، حسن (١٤٠٢). «بررسی نتایج عملیات طوفان الاقصی بر اساس دکترین نظامی رژیم صهیونیستی»، فصلنامه محیط‌شناسی راهبردی جمهوری اسلامی ایران، 3 (7)، ١٧٤-٢٠١.
    • مرادی کلاره، سجاد؛ هدایتی شهیدایی، مهدی (۱۳۹۶). «راهبرد امنیت منطقه‌ای ایران در بحران امنیتی خاورمیانه: ویژگی‌ها و اهداف»، فصلنامه روابط خارجی، 3 (9)، ۱۶۳-۱۹۲.
    • مشیرزاده، حمیرا (۱۳۸۶). تحول در نظریه‌‌های روابط بین‌الملل. تهران: انتشارات سمت.
    • موسوی‌فر، رضیه (۱۳۹۵). «روابط ایران و آمریکا؛ مسئله اسرائیل»، فصلنامه سیاست، 2 (46)، ۴۹۷-۵۱۴.
    • میرفخرایی، سید حسن؛ خدایی، مصطفی (١٣٩٧). «رویکرد ناتو در قبال افزایش نقش و نفوذ جمهوری اسلامی ایران در خاورمیانه»، فصلنامه پژوهش‌های راهبردی سیاست، 32 (9)، ٩٤-١٢٤، DOI:10.22054/qpss.2019.36507.2140
    • یزدان‌فام، محمود (۱۳۸۶). «دگرگونی در نظریه‌ها و مفهوم امنیت بین‌المللی»، فصلنامه مطالعات راهبردی، 10 (۳۸)، ۷۲۶-۷۵۰.

    ب- انگلیسی

    • Bard, Mitchell G. (2010). “The Evolution of Strategic Cooperation”, In: Jewishvirtuallibrary, at: https://www.Jewishvirtuallibrary, org/Jsource/us-Israel.html.
    • Fuller, Graham G. (1990). “The Middle East in Us Soviet Relations". Middle East Journal, Vol. 44, No3 (Summer).
    • khlidi, Rashid (2021). “The hundred years war on Palestine”, hundred years war on Palestine ‘A History of Settler Colonialism and Resistance, 1917-2017, Metropolitan Books.
    • Malhorta, Vinay.Kumar (2002). International Relations. Haryana, India: LMarkanda National C0.
    • Miroiu, Adrian (2020). “A Structural Approach to International Relations Theory”, In: Wenceslao J.Gonzalez (ed). New Approaches to Scientific Realism, (pp. 391-414), Boston: Dev Gruyter.
    • Organiski, Kenneth (1990). The 36 Billion Bargain: Strategy and Politics in Us Assistance to Israel. New York: Colombia University press.
    • Schornig, N (2014). “Neorealism”, In: Siegfried Schieder and Manuela Spinder (ed), Theories of International Relative, (pp. 37-55), London: Routledge.
    • Waltz, K.N (1986). “Reflection on Theory of International Politics”, In: Robert Keohone (ed), Neorealism and It's Critic's, (pp. 322-345), New York: Colombia University press.
    • Waltz, K.N (2014). “Political Structure”, In: Colin Elman and Michael A.Jensen (ed), Realism Reader, (pp. 103-112), New York: Routledge.
    • Waltz, K.N. (1959). Man, the state and War. New York: Colombia University press.