طالبان و روند دولت سازی دوم در افغانستان؛ فهمی پدیدارشناسانه از تهدیدات علیه جمهوری اسلامی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری روابط بین الملل، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اهواز، اهواز، ایران.

2 دکتری علوم سیاسی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران.

چکیده

کشور افغانستان به سبب بافت سنتی، تکثرقومیتی، شکاف‌های عمیق سیاسی و ایدئولوژیکی همواره یکی ازکانون‌های مهم چالش‌های سیاسی- امنیتی بوده است. این موضوع گذشته از آنکه این کشور را به لحاظ ثبات وتوسعة سیاسی- اقتصادی ذیل ضعیف‌ترین جوامع جهانی قرار داده، چالش‌های عدیده‌ای نیز برای کشورهای منطقه ایجاد نموده است. با شکل‌گیری دورة دوم امارات طالبان در سال 2021 میلادی بر اساس پیمان دوحه، مساعی اصلی این گروه صرف شکل‌گیری دولتی نوین، کارآمد و باثبات شد که این موضوع به نظر برای همسایگان آن به ویژه جمهوری اسلامی ایران چالش‌های عدیده‌ای ایجاد نماید. بر این اساس، هدف پژوهش حاضر، بررسی روند دولت سازی دوم طالبان در افغانستان و تبیین تهدیدات آن برای جمهوری اسلامی ایران می‌باشد. رویکرد انجام پژوهش، از نوع کیفی و به‌شیوه پدیدارشناسی توصیفی است. جامعة آماری شامل خبرگان حوزه‌های منطقه‌ای، روابط بین‌الملل، ژئوپلیتیک و علوم سیاسی بوده‌اند. نمونه‌ها به شیوة هدفمند انتخاب و حجم نمونه با توجه به ماهیت کیفی پژوهش تا حد اشباع داده‌ها، 16نفرتعیین شد.تجزیه‌وتحلیل داده‌های مصاحبه به‌روش ون مانن انجام و بر اساس مراحل سه‌گانه کدگذاری داده‌ها به‌طور مستمر بازبینی و پالایش شدند. پس ازتحلیل یافته‌ها، 46 کد استخراج شد که در سه مؤلفه اصلی تهدیدات امنیتی، تهدیدات ایدئولوژیکی و تهدیدات اقتصادی دسته‌بندی شدند. برای دستۀ تهدیدات امنیتی4 مقوله اصلی و برای دستۀ تهدیدات ژئوپلیتیکی و اقتصادی نیز به ترتیب 3و 2 مقوله شناسایی شدند.

کلیدواژه‌ها


  • منابع

    الف- فارسی

    • ابراهیم‌زاده، عیسی (1399). «تحولات ژئوپلیتیکی و امنیت مرزها با تأکید بر جنوب شرق ایران»، محیط‌شناسی راهبردی ج.ا.ایران، 4(1)، 147-184.
    • بازرگان، عباس (1402). مقدمه‌ای بر روش‌های کیفی و آمیخته. تهران: دیدآور.
    • جواهری، مهدی؛ نیلفروشان، عباس؛ نقی‌زاده، حمید (1401). «سیاست‌گذاری دفاعی- امنیتی ج.ا.ایران در رویارویی با افراط‌گرایی اسلامی در آسیای مرکزی و قفقاز جنوبی در مقطع زمانی پیشِ‌رو(1401-1400)»، محیط‌شناسی راهبردی ج.ا.ایران، 6(1)، 136-162.
    • عالیشاهی، عبدالرضا؛ حسن‌پور، ندا؛ سینا، کرم (1402). «مدل راهبردی طالبان در روند دولت‌سازی دوم در افغانستان»، رهیافت‌های سیاسی و بین‌المللی، 14(3)، 183-200.
    • علیزاده، حامد؛ پریزاد، رضا (1402). «آسیب‌شناسی فرهنگ سیاسی جامعه افغانستان در حکمرانی دوباره طالبان»، دانش‌نامة علوم سیاسی، 4(12)، 35-59.
    • قاسمی، بهزاد؛ شرفیه، حسین (1402). «افغانستانِ پساطالبان: علت‌شناسی بحران و راهبرد دولت مطلوب»، سیاست دفاعی، 32(124)، 39-65.
    • کاوفر، اشتفان (1399). پدیدارشناسی. ترجمة ناصر مؤمنی، تهران: روزگار نو.
    • گریفیتس، مارتین (1403). نظریة روابط بین‌الملل برای سده بیست‌ویکم. ترجمه علیرضا طیب، تهران: نشر نی.
    • موسوی، سید یحیی (1402). از تسخیر تا فروپاشی؛ فرضیه‌ای در زوال امارت طالبان. تهران: سپیده.
    • ویلکینسون، پل (1400). روابط بین‌الملل. ترجمه پرویز علوی، تهران: انتشارات افق.
    • یورگنسن، ایریک (1402). درآمدی نو به نظریه‌های روابط بین‌الملل. ترجمه وحید بزرگی، تهران: جوینده.

     

    ب- انگلیسی

    • Aditya Rahman, I., Suharsih, S., & Waluyo, J. (2024). Fragile State Index Assessment of Economic, Defence and Administrative Conflicts Endangering States in Indonesia: An Econometric Study. South Asian Journal of Social Studies and Economics, 21(5), 1-15.
    • AlHasan, H., & Wajid, A. )2024). The Gulf States Pragmatism in Afghanistan. Journal of Global Politics and Strategy, 66(3), 145-158.
    • Ahsan Ullah, A., & Chattoraj, D. (2024). Narratives shaping the perceptions of the second-generation Afghan diaspora: is Afghanistan a militant, occupied and politically disordered country? Journal of South Asian Diaspora, 26(1), 186-203.
    • Lorch, J., Ziaja, S., & Gravingholt, J. (2024). Constellations of state fragility: Improving international cooperation through analytical differentiation. Berlin: German Institute of Development and Sustainability.
    • Martin-Shields, C., & Diana Koester, D. (2024). State Fragility and Development Cooperation: Putting the Empirics to Use in Policy and Planning. NewYork: IDOS POLICY BRIE Center.
    • Miao, D., Gillani, S., Abbas, H., & Zhan, H. (2023). Do institutional governance and state fragility affect institutional quality in Asian economies? Journal of Heliyon, 9(4), 612-631.
    • Muyiwa, M. (2024). Fragile Democracy: Media Freedom and Radical Polarisation in Ethiopia. Journal of SAGE, 1(1), 69-85.
    • Shaaban, A. (2024). Editorial Note: Sustainable Development in Western Asia and Afghanistan. Journal of Regional Science Policy & Practice, 16(2), 1-13.
    • Shaikh, S. (2024). Taliban insurgency in Afghanistan: Characteristics, actions and battlefield operationalization. Journal of Comparative Strategy, 43(3), 164-182.
    • Thompson, D., Riveira, J. (2024). A Sustainable Post-Conflict Stabilization Framework: Applying Lessons from Afghanistan. International Journal of Public Administration, 24(4), 497-514.
    • Ware, A. (2024). Development in Fragile States and Situations: Theory and Critique. Journal of Development in Difficult Sociopolitical Contexts, 12(4), 24-47.