نقش و جایگاه سازمان ها و نهادهای بین المللی جدید در نظم پیش روی جهانی (مطالعه موردی سازمان شانگ های و بریکس)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار دانشگاه عالی دفاع ملی

2 هیئت علمی دانشگاه عالی دفاع ملی

3 وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح

چکیده

سازمان ها و نهادهای بین المللی با تاثیر بر همگرایی دولتها و قدرتها از طریق ایجاد رژیم بین المللی به عنوان یک کنشگر نظم جهانی شناخته می شوند. نظم پیش روی جهانی با تحولات متکثری مانند ظهور قدرتهای جدید و وقوع مسائل مختلف امنیتی، اقتصادی، زیست محیطی و ژئوپلیتیکی مواجه است. از سوی دیگر انتقادها بر عملکرد سازمان های بین المللی در ایفای نقش تاثیرگذار بر حل مسائل بین المللی در حوزه های مختلف مانند رفع مناقشات مرزی، قومی، زدودن فقر و مواجه به هنگام با مسائل نوظهور مانند تغییر اقلیم و محیط زیست و ارائه راهکارهای مدیریت فناوریهای جدید، بالا گرفته است. در این پژوهش نقش و جایگاه سازمان های بین المللی جدید و اصلی از منظر نهادگرایی در نظم پیش روی جهانی بررسی و شناسایی شده است. این مقاله به روش توصیفی- تحلیلی با استفاده از منابع کتابخانه ای، بررسی اسناد مرتبط با تاسیس و تشکیل سازمان های بین الملل و مستندات مربوط به موضعگیری این سازمان در ارتباط با مسائل مختلف از طریق نرم افزار MAXQDA انجام شده است. مفاهیم و مضامین حول موضوع و مسئله تحقیق شناسایی و سپس دسته بندی گردید. در تحلیل نتایج حاصله ابتدا مهمترین ویژگی های نظم پیش روی جهانی توصیف و سپس با برقراری ارتباط بین مهمترین مولفه های اثرگذاری سازمان های بین المللی با ویژگیهای نظم جهانی نتیجه گرفته شد که در سازمان های بین المللی اصلی نیاز به بازتعریف روش و روندها و رژیم های بین المللی و تغییر رویکرد و ساختار نهادهای اثرگذار در مواجه با مسائل جهانی به ویژه مسائل امنیتی، زیست محیطی و اقتصادی وجود دارند.

کلیدواژه‌ها


  • منابع

    الف- فارسی

    • افتخار جهرمی، گودرز؛ حاجیانی، علی (1396). «عملکرد شورای امنیت سازمان ملل متحد در بوته نقد و ترازوی نظارت عینی»، مجله حقوق بین‌المللی، 34(56)، 37-60.
    • بیگدلی، محمدرضا؛ دهقانی فیروزآبادی، سید جلال؛ و همکاران (1402). «مقایسه رویکرد سه نسل پارادایم واقع‌گرایی نسبت به نظام بین‌الملل»، فصلنامه پژوهش‌های روابط بینالملل، 13(1)، 200-165.
    • پورقربان، محمد؛ شمسینی، حسن؛ کیان، محمد (1401). «تأثیرات رقابت آمریکا و چین در تحولات نظام بین‌الملل»، فصلنامه سیاست جهانی، 11(2)، 193-175.
    • حسنوند، مظفر؛ اسفندیاری، مهدی (1397). «نظم نوین جهانی و تحول در منطقه‌گرایی جدید»، فصلنامه روابط خارجی، 10(4)، 69-39.
    • ذراتی، ماشااله (1402). «واکاوی پیامدهای امنیتی و اقتصادی عضویت ایران در سازمان همکاری شانگهای»، فصلنامه اقتصاد دفاع و توسعه پایدار، 8(27)، 126-109.
    • روانستان، آرزو؛ شفیعی، نوذر؛ دهشیار، حسین؛ و حاجی‌مینه، رحمت (1401). «کارکرد سازمان ملل متحد در حل‌وفصل بحران افغانستان»، فصلنامه مطالعات بنیادین و کاربردی جهان اسلام، 4(3)، 77-103.
    • رئیسی‌نژاد، آرش؛ برنجی، نسیم (1401). «مدل منطقه‌گرایی سازمان همکاری شانگهای»، مطالعات اوراسیای مرکزی، 15(1)، 126-101.
    • زمانی، سید قاسم؛ آجلی لاهیجی، مهشید (1400). «چالش مشروعیت در ساختار و عملکرد سازمان بین‌المللی: مطالعه موردی بانک جهانی»، فصلنامه حقوق عمومی، 23(71)، 9-33.
    • سجادپور، سید کاظم (1392). «قدرت‌های بزرگ و سازمان‌های بین‌المللی؛ ماهیت تحول دوران پسا جنگ سرد»، فصلنامه سازمان‌های بین‌المللی، 1(2)، 23-7.
    • سریع‌القلم، محمود (1395). «نظام بین‌الملل و ژئوپلیتیک جدید خاورمیانه»، پژوهشنامه علوم سیاسی، 12(1)، 140-101.
    • سلطان قیس، فرید؛ ظاهری، علیرضا؛ قاسمی، مجتبی (1401). «مناسبات حقوق بین‌الملل و اقتصاد سیاسی بین‌الملل در نهادهای بین‌المللی پولی و مالی»، ماهنامه علمی جامعه‌شناسی سیاسی ایران، 5(8)، 1026-1042.
    • سنایی، مهدی؛ ابراهیم‌آبادی، غلامرضا (1392). «سازمان قدرت‌های اقتصادی در حال ظهور (بریکس): اهداف، توانمندی‌ها و جایگاه آن در نظام بین‌المللی»، فصلنامه مطالعات سیاسی جهانی، 3(1)، 1-40.
    • شفیعی، نوذر؛ مرادی، فرزانه (1391). «همکاری و مشارکت میان سازمان‌های منطقه‌ای و سازمان ملل متحد به‌منظور حفظ صلح و امنیت بین‌الملل»، فصلنامه پژوهش‌های روابط بینالملل، 2(6)، 80-62.
    • شیرخانی، محمدعلی؛ بایزیدی، رحیم (1393). «موازنه نرم: بریکس و چالش برتری آمریکا»، پژوهشنامه علوم سیاسی، 9(3)، 176-145.
    • ظریف، محمدجواد؛ سجادپور، سید محمدکاظم (1393). سازمان‌های بین‌المللی، تهران: نشر میزان.
    • ظریف، محمدجواد؛ سجادپور، سید محمدکاظم؛ مولایی، عبدالله (1396). دوران گذار روابط بین‌الملل در جهان پساغربی، تهران: مرکز مطالعات سیاسی و بین‌الملل وزارت امور خارجه.
    • عاکفی قاضیانی، محمد؛ عاکفی قاضیانی، موسی (1399). «عملکرد نظام امنیت جمعی سازمان ملل متحد: توسط به زور با تجویز شورای امنیت»، فصلنامه مطالعات بین‌المللی، 17(1)، 115-139.
    • فیل‌سرایی، مهدی؛ میرغمگین، صدیقه (1395). «نقش بانک جهانی و صندوق بین‌المللی پول در رشد و توسعه اقتصادی کشورها»، فصلنامه مجله اقتصادی، 16(3و4)، 19-36.
    • قاسمی، فرهاد (1384). اصول روابط بین‌الملل، تهران: نشر میزان.
    • قوام، سید عبدالعلی؛ محسنی، سمیران (1393). «رویکرد رقیب و تجزیه‌وتحلیل نهادها و سازمان‌های بین‌المللی»، فصلنامه سازمان‌های بینالملل، 2(5)، 55-36.
    • کریمی، حمیدرضا؛ موسوی شفایی، سید مسعود؛ اسلامی، محسن (1398). «نهادسازی موازی گامی در جهت گذار صلح‌آمیز نظم بین‌الملل»، فصلنامه مطالعات اقتصاد سیاسی بین‌الملل، 2(2)، 394-367.
    • محب‌پور، اسماعیل؛ شفیعی، نوذر؛ ببری، سکینه (1402). «ظرفیت اقتصادی سازمان همکاری شانگهای برای جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه پژوهش‌های روابط بین‌الملل، 13(1)، 367-341.
    • منصوری، میلاد؛ ترابی، محمد؛ حیدرپور، ماشااله (1401). «تحلیل راهبرد توسعه اقتصادی قدرت‌های نوظهور اقتصادی گروه بریکس، چشم‌انداز آینده»، سیاست جهانی، 11(1)، 127-107.

     

    ب- انگلیسی

    • Savador Santino F.Regilme Jr (2019). “The Decline of American Power and Donald Trump: Reflections on Human Rights, Neoliberalism and the World Order”, History and International STUDIES, Institute for History, Leiden University, pp.157-166.
    • Macdonald, Terry; macdonald, Kate (2020). “Towards a pluralist word order: creative agency and legitimacy in global institutions”, EUROPEAN Jurnal of International Relations,26, pp. 27-1.
    • LenzوTobias (2017). “The Rising Authority of International Organisations”, GIGA German Institute of Global and Area Studies.