جنگ اکتبر 2023 غزه و ثبات راهبردی در روابط عربستان سعودی و رژیم صهیونیستی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه روابط بین الملل دانشگاه بین المللی اهل بیت

چکیده

جنگ اکتبر 2023 غزه را شاید بتوان یک نقطه عطف مهم در تغییرات ژئوپلیتیکی غرب آسیا دانست؛ اما این موضوع لزوماً به معنی این نیست که بنا به تغییر در وضعیت جنگ غزه، رویکرد برخی از کشورهای منطقه تغییر خواهد کرد. عربستان سعودی یکی از بازیگران مهم منطقه‌ای است که تلاش کرده رویکرد ثابتی در خصوص موضوع فلسطین داشته باشد. بر همین اساس به‌خصوص پس از جنگ اعراب و اسرائیل در 1973 و ترور ملک فیصل شاید بتوان روابط عربستان و رژیم اسرائیل را در مفهوم «ثبات راهبردی» خلاصه کرد. با وجود این، اکنون سؤالی که مطرح می‌شود این است که کدام متغیرها منجر به ثبات راهبردی ریاض در قبال مسئله فلسطین و رژیم اسرائیل شده است؟ و سؤال دیگر اینکه آیا جنگ غزه برای دولت سعودی یک نقطه عطف تاریخی در رابطه با رژیم اسرائیل تعبیر می‌شود و یا ‌به عنوان «وضعیتی گذرا» تفسیر خواهد شد؟ پژوهش پیش رو تلاش دارد تا مفهوم ثبات راهبردی را در قالب متغیرهایی مانند سیاست اعلانی و اقتصاد اعمالی، ثبات رویکرد دو دولت، عدم تمایل به امنیتی کردن موضوع فلسطین، سیاست عدم تسری بحران، ملاحظات راهبردی رابطه با ایالات‌متحده آمریکا و امید به آینده مناسبات با رژیم اسرائیل تبیین کند.

کلیدواژه‌ها


  • منابع

    الف- فارسی

    • اسدی، علی‌اکبر (1398). «نقش عربستان سعودی در امنیتی‌سازی ایران»، فصلنامه مطالعات راهبردی، 22(85)، 83-106.
    • اعجازی، احسان؛ رضوی، سلمان (1402). «واکاوی غلبه بر نقش فرد در سیاست خارجی آمریکا در قبال مناقشه فلسطین (مطالعه موردی ریاست‌جمهوری بوش، اوباما، ترامپ و بایدن)»، فصلنامه محیط‌شناسی راهبردی جمهوری اسلامی ایران، 7(3)، 67-96.
    • آدمی، علی؛ نظیفی نائینی، نازنین؛ بیژن، عارف (1397). «اسرائیل و عربستان سعودی: عصر جدیدی از همکاری دوجانبه»، فصلنامه پژوهش‌های راهبردی سیاست، 7(27)، 199-227.
    • حاجی‌یوسفی، امیرمحمد؛ نعمتی، امیرحسین (1398). «صف‌آرایی عربستان سعودی با اسرائیل از نگاه نظریه‌های روابط بین‌الملل»، فصلنامه تحقیقات سیاسی و بین‌المللی، 11(40)، 104-124.
    • مقومی، امیررضا (1403). «واکاوی پیامدهای طوفان الاقصی بر امنیت ملی رژیم صهیونیستی»، فصلنامه محیط‌شناسی راهبردی جمهوری اسلامی ایران، 8(1)، 9-48.
    • ملکی عزین‌آبادی، روح‌الله؛ جمالی، جواد (1402). «عادی‌سازی روابط با همسایگان جمهوری اسلامی ایران؛ راهبرد رژیم صهیونیستی برای فرار از دام بازدارندگی»، فصلنامه محیط‌شناسی راهبردی جمهوری اسلامی ایران، 7(4)، 71-96.
    • واعظ، حامد؛ خداوردی، حسن؛ دهشیری، محمدرضا؛ و گارینه کشیشیان سیرکی (1401). «بررسی وضعیت و جایگاه مسئله فلسطین در عادی‌سازی روابط عربستان سعودی و رژیم اسرائیل»، فصلنامه مطالعات بین‌المللی، 19(1)، 135-155.

     

    ب- انگلیسی

    • Alrasheed, Malawi (2011). a History of Saudi Arabia, Cambridge University Press, Second Edition.
    • Bianco, Cinzia (2018). Mohammad Bin Salman’s Reforms: Obstacles, Opposition and Questions of Stability in Saudi Arabia, Ledizioni LediPublishing.
    • Brown, Nathan J; Hamzawy, Amr (2023). Arab Peace Initiative II: How Arab Leadership Could Design a Peace Plan in Israel and Palestine, Carnegie Endowment for International Peace.
    • Burke, Edward. (2012). “One blood and one destiny? Yemen's
      relation with the gulf cooperation council”, foreign policy
      research, 1 (23).
    • Citrinowicz, Danny (2023). “The Gaza war probably won’t change Iran’s nuclear strategy. It’ll make it difficult to reach a long-term agreement, though, Atlantic Council”, available at: https:// www.atlanticcouncil.org/blogs/iransource/gaza-israel-iran-nuclear-strategy/
    • Cook, Steven; Indyk, Martin (2022). “The Case for a New U.S. Saudi Strategic Compact”, Council on Foreign Relations, Council Special Report, (94).
    • Dekel,‌Udi; Guzansky, Yoel (2013). “Israel and Saudi Arabia: Is the Enemy of My Enemy My Friend?”, INSS Insight ,(500), December 22.
    • Fuller, Graham E; John Aquila (1996). “The Intractable Problem of Regional Powers”, Orbis, 40, issue 4.
    • Furlan, M. (2019). “Israeli–Saudi Relations in a Changed and Changing Middle East: Growing Cooperation?”, Israel Journal of Foreign Affairs, 13(2).
    • Hubbard, B; Sheikh, ME (2015). “WikiLeaks Shows a Saudi Obsession with Iran”, The New York Times, from <http:// www.nytimes.com/2015/07/17/world/middleeast/wikileaks-saudi-arabia-iran.html>.
    • Juncos, Anna (2017). “Resilience as the new EU foreign policy paradigm: a pragmatist turn?”, Journal of European Security.
    • Nawaz, Asef (2022). “Normalization of Relations between Saudi Arabia and Israel: Assessment of Critical Aspects”, International Journal of Advanced Academic Studies, 4(3).
    • Samii, Abbas William (2008). “a Stable Structure on Shifting Sands: Assessing the Hezbollah-Iran-Syria Relationship”, the Middle East Journal, 62(1).
    • Saudi Vision (2023). Available at: https://www.vision2030.gov.sa/en
    • Snyder, J.;Vinjamuri, L. (2012). “principled pragmatism and the logic of consequences”, International theory, 4, 434- 448.
    • Sunik, Anna (2018). “Regional Leadership in Authoritarian Contexts-Saudi Arabia’s New Military Interventionism as Part of Its Leadership Bid in the Middle East”, Rising Power Quarterly, 3(1).
    • Teitelbaum, Joshua (2013). “Saudi-Israeli Relations: Balancing Legitimacy and Security”, BESA Center Perspectives Paper, (228).
    • Williams, Michael C. (2003). “Words, Images, and Enemies: Securitization and International Politics”, International Studies Quarterly, 47(4).