ناکامی آمریکا در تأمین امنیت عراق (با تأکید بر جایگاه حشدالشعبی در امنیت‎آفرینی)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشجوی دکترای علوم سیاسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز.

چکیده

هجوم داعش به خاک عراق به‌رغم اینکه تهدید بزرگی به شمار می‌رفت با دوراندیشی و درایت مرجعیت نجف به فرصتی بی‌نظیر در ساختار نظامی ـ امنیتی عراق در راستای ایجاد امنیت مردم‎پایه تبدیل گردید و درواقع اثبات نمود که قدرت‌های بزرگ و اشغالگران تنها درصدد مدیریت اوضاع برای تأمین منافع خود هستند، نه تأمین امنیت مردم منطقه. بنابراین امنیت مردم‎پایه‌ای باید شکل می‌گرفت تا ادعای کاذب مدعیان را نقش بر آب کند؛ امنیتی که درواقع دو محور عمده فعالیت آن، حضور دو عنصر دین و مردم در ساختار آن (به‌مثابه ویژگی‌های عقیدتی ـ مردمی) است. اکنون حشدالشعبی در عراق با الگوگیری از این قاعده، توانسته است تأثیر به‌سزایی در از میان بردن ناامنی‌ها و جبران ناکارآمدی‌ها و اشتباهات اشغالگران در عراق داشته باشد. در حال حاضر می‌توان ادعا کرد که حشدالشعبی به‌مثابه ساختاری عقیدتی ـ مردمی که با الگوگیری از بسیج در نظام جمهوری اسلامی ایران تکوین و تشکیل گردید، درواقع خلأ ناشی از «ناکارآمدی ساختار چینش‎شده از سوی اشغالگران در دوره پساصدام» را پر کرده و تبدیل به نیرویی ذاتی و کارآمد در عرصه امنیت‌آفرینی برای جامعه و حکومت در عراق گردیده است؛ ازاین‎رو، نیروی حشدالشعبی را می‌توان به‌عنوان نوظهورترین نیروی نظامی، مردمی و عقیدتی در عراق دانست که در حال ایفای کارکردهای مهم و نقشی کانونی در تحولات نظامی و امنیتی این کشور به‌خصوص در جنگ با داعش است. پژوهش حاضر در پی تبیین این مهم است که تکیه بر مردم در عرصه‌های نظامی ـ امنیتی، همواره کارسازتر از وابستگی نظامی به قدرت‌های بزرگ بیگانه بوده و از همین رو، حشدالشعبی، به‏رغم برخی چالش‌ها، واجد دستاوردهای بزرگی در صحنه نظامی ـ امنیتی بوده است؛ به‌گونه‌ای که ناکارآمدی توافقنامه نظامی‌ـ امنیتی میان واشنگتن و بغداد را بیش‌ازپیش نمایان ساخت و نگاه‌ها را به سمت «ایجاد امنیت بر پایه‌های عقیدتی و مردمی» سوق داد.

کلیدواژه‌ها