2
کارشناسی ارشد برنامهریزی روستایی، دانشگاه خوارزمی
چکیده
شناخت اصول و ابعاد چهارگانه در نظارت امنیتی کشورهای جهان بسیار حائز اهمیت است. یکی از کارآمدترین این ابعاد، فضای ماورای جو است. اصطلاح ماورای جو برای نخستین بار توسط اتحاد جماهیر شوروی در 4 اکتبر 1957 مطرح گردید و در دهه‌های معاصر به‌شدت درباره آن پژوهش صورت می‌گیرد، از آنجایی که فناوری به‌سرعت درحال‌توسعه و گسترش می‌باشد، دستیابی به فضاهای غیر قابل دسترس (در گذشته) نیز میسر شده است. لیکن در سال‌های ابتدایی برای این بُعد پراهمیت، حقوق و قوانینی در نظر گرفته شد. از سویی دیگر چنانچه فرصت بهره‌مندی از آن از دست برود، موقعیت دیگر قدرت‌ها برای دستیابی و نظارت و درنهایت کنترل کشورهای دیگر افزایش می‌یابد. مادامی که فرآیند قانون‌سازی و تشکیل حقوق فضایی محدود به ایجاد و انعقاد کنوانسیون‌های منفرد مجزا و موضوعی باشد، تعارضات و تناقضات ذکرشده حتی با وجود درجه بالایی از هماهنگی و همکاری اجتناب‌پذیر خواهد بود. چشم‌انداز رژیم غیرمسلح فضا، بدون توافق قدرت‌های فضایی، قابل دستیابی به نظر نمی‌رسد. واضح است رژیمی که در آن نیاز دیگران نادیده گرفته شود، از طرف سایر کشورهای فعال در فضا رد خواهد شد. کشورهای با تجربه فضایی وجود دارند که می‌توانند بر این موضوع اثرگذار باشند، از آنجایی که در اغلب دوره‌ها به‌ویژه عصر حاضر در منطقه غرب آسیا رقابت بسیار شدیدی بین کشورها حاکم می‌باشد، بنابراین جایگاه آن کشوری که بر علوم مختلف بهخصوص فضای ماورای جو بیشتر مسلط باشد از جایگاه بهتری برخوردار خواهد بود، لذا پرداختن به موضوع و عوامل فضای ماورای جو در منطقه غرب آسیا از این لحاظ دارای ارزش و اهمیت ویژه‌ای است.
)