بررسی عوامل ژئوپلیتیکی بازیگری آمریکا در جنوب غرب آسیا؛ از گذشته تا آینده (با تأکید بر مفهوم امنیت)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکترای جغرافیای سیاسی دانشگاه تهران

2 کارشناسی ارشد تاریخ پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

چکیده

در مناسبات بین‌المللی کشورها همانند بسیاری از حوزه‌های انسانی تحولات پیش‌آمده نیازمند مطالعات دقیق تاریخی است تا بتوان با کمک آن و نیز سایر عوامل مؤثر دورنمای مشخصی از آینده را به دست آورد. منطقه ژئوپلیتیکی جنوب غرب آسیا نیز، از این قاعده مستثنا نیست. پژوهش حاضر ضمن انجام بررسی‌های دقیق در اسناد تاریخی و با بهره‌گیری از تکنیک تحلیل اثرات متقاطع که یکی از روش‌های متداول و مورد پذیرش آینده‌پژوهی است به بررسی نقش ژئوپلیتیکی آمریکا بر امنیت جنوب غرب آسیا پرداخته و تلاش کرده است تا بر اساس الگوهای مختلف روابط ژئوپلیتیکی، سناریوهای احتمالی منطقه را در آینده ترسیم کند. به این منظور جدا از بررسی‌های کتابخانه‌ای و اسنادی متون تاریخی، مؤلفه‌های ژئوپلیتیکی مؤثر کنونی شناسایی و با استفاده از نرم‌افزار نرم‌افزار میک مک و مدل دلفی کارشناسان نسبت به تحلیل آن‌ها اقدام شد. بر اساس نتایج به‌دست‌آمده، نقش‌آفرینی منفعت‎طلبانه و خودمحورانه ایالات‌متحده آمریکا در طول دهه‌های اخیر در کنار تقابل غیر قابل انکاری که این قدرت جهانی در چهار دهه اخیر با جمهوری اسلامی ایران دارد، امنیت را در جنوب غرب آسیا و در ابعاد مختلف دچار بحران کرده است. در چنین شرایطی بیش از هر بُعد دیگری از امنیت، امنیت اقتصادی و نظامی دچار مشکل شده است و این نقش‌آفرینی در آینده نیز خسارت‌های بیشتری را به منطقه وارد خواهد کرد؛ دورنمای ناخوشایندی که افزایش همکاری‌های منطقه‌ای در جنوب غرب آسیا و اشاعه فهم مشترک از منافع در میان قدرت‌های منطقه، می‌تواند اثرات آن را کاهش دهد.

کلیدواژه‌ها