1
دکترای روابط بین الملل، دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران
2
دانشیار روابط بین الملل، دانشگاه خوارزمی
چکیده
صنعت کشتیرانی، با سهم 88 درصدی از کل حمل‌و‌نقل تجاری، یکی از اصلی‌ترین پیشران‌های تجارت خارجی و توسعه اقتصادی محسوب می‌شود که با تحریم‌های شدیدی مواجه شده است. کشتیرانی به دلایلی از قبیل سهم بالا از کل حمل‌و‌نقل تجاری کشور، جایگاه آن در صادرات نفت و کالاهای غیرنفتی و همچنین واردات کالاهای اساسی، از اهمیت بسیاری در سیاست‌های راهبردی برخوردار می‌باشد. بنابراین وابستگی بخش قابل توجهی از تجارت ایران به کشتیرانی، مکانیسم‌های پیچیده اعمال تحریم‌ها در کنار توسعه و تثبیت رژیم نظارت و بازرسی بر اجرای آنها، باعث شده تا اثرگذاری تحریم‌های کشتیرانی ایران در تنزیل شاخصه‌های تجاری و اقتصادی افزایش یابد. بر همین اساس در وهله اول سوال مهمی که مطرح می‌شود، «چیستی و مکانیسم اعمال تحریم‌های کشتیرانی علیه جمهوری اسلامی ایران و پیامدهای راهبردی این تحریم‌ها است؟ و در وهله دوم نیز مسئله راهبرد و راهکارهای مواجهه با این پبامدهاست؟ در پاسخ به این پرسش ها، با استفاده از روش کیفی ترکیبی متشکل از مطالعه اسنادی و مصاحبه اکتشافی، در وهله اول به مکانیسم و رژیم اعمال تحریم‌های کشتیرانی پرداخته شده، و سپس اثرات تحریم‌ها شامل «تشدید فشارها فعالان حوزه کشتیرانی»، «هزینه‌های کشتیرانی»، «وابستگی به بنادر ثانویه»، «پیچیده‌تر شدن فرایند مقابله با تحریم‌ها»، «افزایش فاصله رسیدن بار کشتی‌ها به مقصد»، «ریزش نیروی کار در حوزه کشتیرانی» و «افزایش ریسک تجارت دریایی» تشخیص داده شد.
)