استراتژی چهار دهه تقابل آمریکا با جمهوری اسلامی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه علوم سیاسی و روابط بین الملل دانشگاه لرستان

2 استادیار گروه علوم سیاسی و روابط بین‏الملل، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه لرستان

چکیده

پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، روابط واشنگتن و تهران همواره خصمانه و در برخی از مقاطع نیز پتانسیل درگیری بین دو کشور کاملاً نمایان بوده است. در این میان اگرچه کنش‏ های رفتاری ایالات متحده در هر دوره ‏ای به تناسب گفتمان و سیاست خارجی هر رئیس‏ جمهور ابعادی خاص داشته است، کنکاش در پَس همه‏ ی کنش ‏های آمریکا نشان از نوعی ثبات رویکردی دارد که می‏ توان آن را اصلی‏ ترین استراتژی آمریکا قلمداد کرد. این استراتژی پنهان، استراتژی لبه‏ ی پرتگاه (تقابل تا آستانه فاجعه) با هدف وادار کردن ایران به سازش یا عقب‏ نشینی از اهداف و آرمان‏ های خود بوده است. سوال پژوهش مبتنی بر این فرض، آن است که: اصلی‏ ترین استراتژی شکل دهنده به تقابل آمریکا با ایران و راهبرد جمهوری اسلامی در برابر آن چه بوده است؟. فرضیه ‏ی مقاله این است که ریشه‏ ی همه‏ ی اقدامات آمریکا برآمده از استراتژی لبه‏ ی پرتگاه با سه وجه تحریم، تهدید نظامی و اجماع ‏سازی می‏ باشد و راهبرد ایران در مقابل آن صبر استراتژیکِ منجر به مقاومت اقتصادی، افزایش نفوذ منطقه‏ ای و شکست گزینه‏ ی اقدام نظامی آمریکا بوده است. رویکرد این مقاله کیفی و روش پژوهش آن توصیفی- تحلیلی است.

کلیدواژه‌ها

مراجع

  • منابع

    الف- فارسی

    • احمدی‌نژاد، حمید؛ بصیری، محمدعلی (1399). «فرآیند سیاست خارجی سه‏وجهی مبتنی بر خصم‏بودگی دونالد ترامپ در قبال ج.ا.ایران»، فصلنامه مطالعات روابط بین‏الملل، 13 (49)، 211-179.
    • اخباری، محمد؛ غلامی، مجید (1395). «تحریم‏های همه‏جانبه آمریکا و وزن ژئوپلیتیک ایران؛ با تأکید بر قدرت مردمی ج.ا.ایران»، فصلنامه مطالعات سیاسی، 8 (31)، 49-69.
    • اسدیان، رضا (1402). «آیا استراتژی حرکت بر لبه‏ی پرتگاه در حال به ثمر نشستن برای ج.ا.ایران است؟»، در: جدال. قابل دسترسی در: https://jedaal.tv/a/8140، (بازیابی 10 آبان 1402).
    • آسیابان، امید؛ غفاری‏زاده، مهرشاد (1401). «منطقه خاکستری ج.ا.ایران و چالش‌های بازدارندگی ایالات متحده آمریکا»، مجله سیاست دفاعی، 31 (121)، 11-26.
    • بنیانیان، مسعود (1398). «از اصول جهانی تا برتری نژادی نقش ملی‏گرایی در سیاست خارجی آمریکا»، فصلنامه سیاست خارجی، 32 (2)، 1-22.
    • بیات، محسن (1395). «جهانی‏شدن اقتصادی و نقش تهدید نظامی در استراتژی آمریکا برای کارآمدی تحریم ج.ا.ایران»، فصلنامه سیاست، 46 (1)، 43-65.
    • خامنه‏ای(مدظله‎‏العالی)، سید علی (فروردین 1399). «سخنرانی نوروزی خطاب به ملت ج.ا.ایران»، در: دفتر حفظ و نشر آثار حضرت‏ آیت‌الله خامنه‏ای. قابل دسترس در: https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=4522، (بازیابی 10 آبان 1402).
    • دهشیار، حسین (1399). «ج.ا.ایران و آمریکا: عبور از رودخانه روبیکن»، فصلنامه سیاست جهانی، 9 (1)، 7-22.
    • رضاخواه، علیرضا؛ آقاحسینی، علیرضا (1397). «گونه‏شناسی قدرت نرم ایالات متحده با تأکید بر مؤلفه استثناگرایی آمریکایی»، دوفصلنامه مطالعات قدرت نرم، 8 (19)، 69-97.
    • رضائی‏جعفری، محسن؛ و همکاران (1397). «تحلیل تقابل آمریکا با انقلاب اسلامی در عصر جهانی‌شدن از منظر هرمنوتیک روشی»، فصلنامه پژوهش‏های انقلاب اسلامی، 7 (25)، 73-96.
    • شکوری، ابوالفضل؛ وزیریان، امیرحسین (1398). «احیای قدرت منطقه‏ای ج.ا.ایران»، فصلنامه تحقیقات سیاسی و بین‏المللی، 11 (38)، 1-30.
    • شهبازی، محبوب؛ دهقانی فیروزآبادی، سید جلال (1400). «تلاش برای شناسایی: تفسیری بازنمایانه از روابط ج.ا.ایران و آمریکا»، فصلنامه پژوهشنامه علوم سیاسی، 16 (3)، 109-148.
    • طباطبایی، سید محمد؛ منتظری، حمیدرضا (1397). «مقایسه سیاست خارجی بوش و اوباما در قبال پرونده هسته‏ای ج.ا.ایران»، پژوهش‏نامه ایرانی سیاست بین‏الملل، 7 (1)، 85-112.
    • عابدینی، حسن؛ مسعودنیا، حسین و گودرزی، مهناز (1401). «سیاست خارجی آمریکا در قبال ج.ا.ایران در دوران اوباما و ترامپ (بر اساس تئوری رئالیسم تهاجمی میرشایمر و رئالیسم تدافعی والتز)»، فصلنامه سیاست‏پژوهی ایرانی، 9 (34)، 8-32.
    • غفاری، علی‏اصغر؛ خداوری، حسن؛ و کشیشان، گارینه (1400). «نقش ج.ا.ایران در بازدارندگی حضور نظامی آمریکا در خلیج‏فارس بعد از 11 سپتامبر»، فصلنامه علوم سیاسی، 17 (56)، 59-40.
    • غلام‏پور، مجید؛ زارعی، غفار؛ و حقیقی، علی‏محمد (1400). «فرهنگ راهبردی ایرانیان و محدودیت‏های دیپلماسی قهری واشنگتن علیه تهران»، فصلنامه تحقیقات سیاسی و بین‏المللی، 13 (48): 70-57.
    • قنادی، علی؛ نیاکویی، سید ‏امیر؛ و سیمبر، رضا (1401). «تأثیر فرهنگ استراتژیک بر غیرتسلیحاتی ماندن هسته‏ای برنامه ج.ا.ایران»، فصلنامه روابط خارجی، 14 (3)، 1-36.
    • مخلص‏الائمه، فرزاد (1393). «جایگاه عملیات روانی در فرآیند تحریم نفتی ج.ا.ایران»، فصلنامه مطالعات عملیات روانی، 10 (39)، 56-92.
    • مرکز اسناد انقلاب اسلامی (1400). «حمایت آمریکا از عملیات‏های تروریستی در ج.ا.ایران»، قابل‌دسترس در: https://irdc.ir/fa/news/8198/%D8%AD%D9%85%D8، (بازیابی 10 آبان 1402).
    • موسوی، سید محمد (1401). «فرهنگ راهبردی و سیاست خارجی ج.ا.ایران؛ منابع و تأثیرات»، فصلنامه فرهنگ دیپلماسی، 1 (3)، 33-51.
    • نجفی، سجاد؛ خسروی، علیرضا (1398). «مؤلفه‌های افزایش قدرت نرم و عمق راهبردی ج.ا.ایران در سوریه و عراق پس از ظهور داعش»، فصلنامه آفاق امنیت، 12 (43)، 33-56.
    • ونس، سایروس؛ برژینسکی، زبیگنیو (1362). توطئه در ج.ا.ایران. ترجمه محمود مشرقی. تهران: نشر هفته.

    ب- انگلیسی

    • Askari Rizvi, H. (2002). “Pakistan’s Strategic Culture”, In: South Asia in 2020: Future Strategic Balances and Alliances (PP.305-328). Strategic Studies Institute: U.S. Army War College.
    • Bazoobandi, S. (2015). “Sanctions Against Iran: Winners and Losers”, In: EU sanctions as security policy tools (PP.57-65). Paris: European Union Institute for Security Studies.
    • Dobson, J. (2009). Belligerents, Brinkmanship, and the Big Stick. United States: Publisher ABC-CLIO.
    • Duerfeldt, A. (2018). “Gold Star Negotiations: ZOPA”, In: CropWatch. Available at: https://cropwatch.unl.edu/2018/gold-star-negotiations-zopa (Accessed on: 16 November 2023).
    • Duncombe, C. (2019). Representation, recognition and respect in world politics: the case of Iran–US relations. Manchester: Manchester University Press.
    • Evans, G.; Newnham, J. (1998). The Penguin dictionary of international relations. New York: Penguin Books.
    • Foreman, A. (2017). “A Brief History of Brinkmanship”, In: The Wall Street Journal. Available at: https://www.wsj.com/articles/a-brief-history-of-brinkmanship-1503507520 (Accessed on: 16 November 2023).
    • Garduño García, M. (2022). “Iran’s Influence on Countries in the MENA Region”, In: IEMed Mediterranean Yearbook. Available at: https://www.iemed.org/publication/irans-influence-on-countries-in-the-mena-region/ (Access 16 November 2023).
    • Gray, C. S. (1999). “Strategic Culture as Context: The First Generation of Theory Strikes Back”, Review of International Studies. 25 (1), PP. 49-69.
    • Johnston, A. (1995). “Thinking about Strategic Culture”, International Security, 19 (4), PP. 32-64.
    • Koenen, J. (2019). America First: An Exceptionalist Break in the Tradition of Meliorism toward Iran. BA Thesis, Pre-master Thesis North American Studies: Radboud University.
    • Lantis, J. S. (2002). “Strategic Culture and National Security Policy”, International Studies Review. 4 (3), PP. 87-113.
    • Macrotrends (2023). Iran Economic Growth 1960-2023. Available at: https://www.macrotrends.net/countries/IRN/iran/economic-growth-rate (Accessed on: 16 November 2023).
    • Majidi, A.; Zarouni, Z. (2020). “The Impact of Sanctions on the Economy of Iran”, International Journal of Resistive Economics. 8 (4), pp. 49-65
    • Maloney, Suzanne (2001). “America and Iran: From Containment to Coexistence”, Brookings Policy Brief, (87), PP. 1-7.
    • Mittzen, Jennifer (2006). “Ontological Security in World Politics: State Identity and the Security Dilemma”, European Journal of International Relations, 12 (3), PP. 341-367.
    • Moshirzadeh, H.; Nazifpour, A. (2020). “Iranian Exceptionalism and Iran- US Relations: From 1979 to 2021”, Iranian Review of Foreign Affairs, 11 (2), PP. 333-357.
    • Mozaffari, M. (2009). “Iranian Ideological Foreign Policy”, In: Centre for Studies in Islamism and Radicalisation(CIR). Available at: http://www.cir.au.dk/fileadmin/site_files/filer_statskundskab/subsites/.../Mozaffari_Papers.pdf (Accessed on: 16 November 2023).
    • Nagal, B. (2017). “Nuclear Brinkmanship: Lessons for South Asia”, CLAWS Journal. 1 (1), PP. 1-20.
    • Posch, W. (2013). “The Third World, Global Islam and Pragmatis The Making of Iranian Foreign Policy”, In: Stiftung Wissenschaft und Politik (SWP). Available at: http://www.sberlin.org/fileadmin/contents/products/.../2013_RP03_poc.pdf (Accessed on: 16 November 2023).
    • Reeves, J. (2004). Culture and International Relations: Narratives, natives and tourists. New York & London: Routledge.
    • Restad, H. E. (2015). American Exceptionalism An idea that made a nation and remade the world. New York: Routledge.
    • RodríGuez, R. (2016). “U.S. Economic Sanctions on Cuba: An International Ethics Perspective”, LASA Forum. 47 (2), PP. 16-20.
    • Schelling, Thomas C. (1980). The Strategy of Conflict: With a New Preface by the Author. Cambridge: Harvard University Press.
    • Siraj, U.; Bakare, N. (2022). “Iran–USA Relations: From Exceptionalism to Containment Policy”, Journal of Asian Security and International Affairs, 9 (1), PP. 99–121.
    • Song, S. (2015). “American Exceptionalism at a Crossroads”, The Korean Journal of International Studies, (13), PP. 239-262.
    • Statista (2023). Iran: Gross domestic product (GDP) from 2018 to 2028, Available at: https://www.statista.com/statistics/294233/iran-gross-domestic-product-gdp/ (Access 16 November 2023).
    • Uz Zaman, R. (2009). “Strategic Culture: A Cultural Understanding of War”, Comparative Strategy, 28 (1), PP. 68-88.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار