تحول دولت در مجموعه امنیتی منطقه‌ای خاورمیانه؛ مطالعه تجربه کشورهای شورای همکاری خلیج فارس

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دانشگاه علامه طباطبائی

2 گروه روابط بین الملل، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران

چکیده

پس از تأسیس و استقلال پادشاهی‌های عرب خلیج فارس، فقدان انسجام سیاسی-اجتماعی در این کشورها منجر به برجسته شدن امنیت در بخش‌های نظامی و سیاسی شد؛ نگرانی از تهدیدات خارجی و آسیب‌پذیری‌های داخلی در این پادشاهی‌ها سبب تقویت ساختار منازعه‌آمیز مجموعه امنیتی خاورمیانه، به ویژه در زیرمجموعه خلیج فارس شده است. با این حال از دهه دوم قرن بیست‌ویکم، از یک سو تحول دولت، تقویت تدریجی انسجام سیاسی-اجتماعی و آشکار شدن آسیب‌پذیری‌هایی که به واسطه حکمرانی مطابق الگوهای رانتی-توزیعی امنیت این کشورها را تهدید می‌کرد و از سوی دیگر روند شکل‌گیری مراکز جدید قدرت، ثروت و اقتدار فرهنگی در سطح جهانی، نخبگان حاکم را به تجدید نظر در قرارداد اجتماعی ملی این کشورها واداشت. اهمیت یافتن امنیت در بخش‌های اقتصادی، اجتماعی و زیست‌محیطی در کشورهای شورای همکاری که در برنامه‌ها و استراتژی‌های توسعه‌ای این کشورها بازتاب یافته است، سبب تغییر در الگوهای روابط پادشاهی‌های عرب خلیج فارس با سایر کشورهای منطقه و قدرت‌های بزرگ شده است. این تغییرات چشم‌اندازهای نوینی را در راستای گذار خاورمیانه از منازعه فراهم کرده است.

کلیدواژه‌ها