1
دانشیار جغرافیای سیاسی دانشگاه شهید بهشتی تهران.
2
دبیر گروه پژوهشی ژئوپلیتیک در دانشگاه عالی دفاع ملی
3
دانش آموخته کارشناسی ارشد جغرافیای سیاسی از دانشگاه شهید بهشتی تهران
چکیده
یکی از دلایل بروز بحران آبی در یک کشور می تواند کاهش میزان تامین آب این کشور از یک منبع آبی مشترک بین دو کشور باشد. زمانی که کشور بالادست در خصوص تخصیص حق‌آبه کشور پایین‌دست به تعهدات خود عمل نکرده و با تغییر مسیر یا ایجاد سدهای آبی گسترده در مسیر رودخانه منابع آبی کشور پایین‌دست را محدود سازد، می تواند کشوری را که مخصوصا در مناطق خشک یا نیمه‌خشک جهان قرار گرفته‌است را با مخاطراتی جدی مواجه سازد و بحران آبی را که یک بحران ژئوپلیتیکی شناخته می‌شود رقم بزند. پروژه سدسازی جنوب‌شرقی کشور ترکیه موسوم به گاپ که در بستر رودخانه‌های دجله و فرات ایجاد شده‌است، کشور پایین دست این رودخانه‌ها یعنی عراق را با مشکلات فراوانی مواجه ساخته‌‌است. این پروژه آب رودخانه‌های دجله و فرات و حوزه تحت‌‌پوشش آنها در عراق را به شدت تحت‌تاثیر قرار داده و به تبع آن کانون‌های گردوغبار موجود در این کشور را که منطبق بر مناطق تحت‌‌پوشش این رودخانه‌ها بوده‌اند را فعال نموده‌است و متعاقب آن بحران ریزگردها در کشور عراق تشدید شده و ج.ا.ایران را به‌شدت تحت‌تاثیر خود قرار داده‌است. این پژوهش با روش توصیفی–تحلیلی به بررسی بحران آبی به‌وجود آمده در حوزه پایین‌دست رودخانه‌های دجله و فرات با اجرای پروژه گاپ در کشور ترکیه می‌پردازد و همچنین تاثیر آن بر فعال شدن کانون‌های گردوغبار در کشور عراق و تحت‌تاثیر قرار گرفتن ج.ا.ایران در پی وقوع بحران ریزگردها را مورد بررسی قرار داده‌است، همچنین در این پژوهش برای بهره‌گیری از نظرات نخبگان از روش مصاحبه عمیق نیز استفاده شده‌است.
)