الگوی شکل گیری نارضایتی عمومی در جمهوری اسلامی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای مدیریت دولتی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران شمال، تهران، ایران

2 استادیار گروه مدیریت دولتی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران شمال، تهران، ایران (نویسنده مسئول)

3 استادیار گروه مدیریت دولتی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران شمال، تهران، ایران.

چکیده

تاریخ ملت‌ها مملو از پدیده‌های اجتماعی تکرارشونده‌ای مانند اعتراض‌ها، نارضایتی‌ها و ناآرامی‌های سیاسی - اجتماعی است. «نارضایتی عمومی» به وضعیتی اطلاق می‌شود که عدم رضایت مردم از حاکمیت نظام دولتی، عوامل و نهادهای دولتی (حاکمیت دولت) به یک پدیده همه‌گیر تبدیل شده و گستره وسیعی از شهروندان را دربرمی‌گیرد. بر این اساس، هدف از این پژوهش «شناسایی ابعاد، مؤلفه‎ها، شاخص‎ها و شکلهای بروز نارضایتی عمومی در ج.ا.ایران ». نوع پژوهش کاربردی و به روش توصیفی انجام شده است. روش گردآوری داده‌ها نیز به صورت کتابخانه‎ای و با ابزار فیش‎برداری بوده و درنهایت الگوی شکلگیری نارضایتی عمومی استخراج گردیده که طبق نتایج تحقیق می‌توان به انباشت مطالبات و خواسته‌‏های اقشار مختلف و لایه‏‌های گوناگون جامعة ایران در دوره‌‏های مختلف مدیریت دولت‏‌ها، پاسخ نیافتن آنها (نظریة انتظار و پاداش) و در نتیجه فقدان اعتماد عمومی، اتخاذ رویکرد امنیتی و سیاسی نسبت به مسائل روزمرة جامعه توسط نهادهای انتظامی و امنیتی، فقدان آزادی‌های مدنی و حقوق سیاسی شهروندی، نابرابری‌های اقتصادی و توسعه مسائل ساختاری مانند افزایش بیکاری جمعیت دانش‌آموختگان دانشگاهی و ناتوانی حاکمیت در فراهم کردن امکانات و اشتغال برای آنها اشاره کرد.

کلیدواژه‌ها


  • منابع

    الف- فارسی

    • برینتون، کرین (1390). کالبدشکافی چهار انقلاب. ترجمه محسن ثلاثی، تهران: نشر نو.
    • تاجبخش، کیان (1384). سرمایه اجتماعی. تهران: نشر شیرازه.
    • تیلی، چارلز (1385). از بسیج تا انقلاب. ترجمه علی مرشدی‌زاد، تهران: انتشارات پژوهشکده امام خمینی (ره) و انقلاب اسلامی.
    • جانسون، چالمرز (1363). تحول انقلابی. ترجمه حمید الیاسی، تهران: انتشارات مؤسسه انتشارات امیرکبیر.
    • جهانی‌راد، حجت‌اله؛ خرمی آلام، محسن؛ و صمد شماخی، محمد علمی (1401). «تحلیلی بر پیامدهای امنیتی نابرابری فرصت‌های اقوام در ج.ا.ایران»، فصلنامه محیط‌شناسی راهبردی ج.ا.ایران، 6 (4)، 63-94.
    • حسن، صلاح؛ منیر، یوسف (1394). نگاهی تاریخی به ریشه‌های جنبش بایکوت. ترجمه میلاد محمدی، به نقل از سایت ترجمان علوم انسانی، تاریخ دریافت: 25/05/1394.
    • دعاگویان، مجید؛ رحمانی، محمود؛ و گلدوست جویباری، عمار (1391). «بررسی عوامل مؤثر بر تبدیل نارضایتی‌های کارگان به کنش‌های اجتماعی (کارگری) استان مازندران در نه ماه سال 1390»، فصلنامه دانش انتظامی مازندران، 3 (8)، 101-119.
    • رجب‌زاده، احمد؛ طالبان، محمدرضا (1386). «تبیین جامعه‌شناختی بی‌ثباتی سیاسی (مطالعه‌ای بین کشوری)»، مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی، 15 (56-57)، 53-99.
    • رجب‌زاده، احمد؛ کوثری، مسعود (1382). «آنومی سیاسی در ایران با تکیه بر نظر شهروندان تهرانی»، نامه علوم اجتماعی، 11 (21)، 319-348.
    • رزاقی، افشین (1381). نظریه‌های ارتباطات اجتماعی. تهران: نشر پیکان.
    • رفیع‌پور، فرامرز (1378ب). آنومی یا آشفتگی اجتماعی (پژوهشی در زمینه پتانسیل آنومی در شهر تهران). تهران: نشر سروش.
    • رمضانی آرانی، مجید؛ محمدیان ساروی، محسن (1398). «شناسایی و اولویت‌بندی عوامل اقتصادی مؤثر بر بروز نارضایتی‌های اجتماعی (مورد مطالعه شهروندان تهران)»، فصلنامه مطالعات بین‌رشته‌ای راهبردی، 10 (38)، 71-97.
    • روحی، نبی‌الله (1398). «اصول راهبردی مدیریت ناآرامی‌های شهری»، فصلنامه مطالعات بسیج، 13 (46)، 63-84.
    • سام دلیری، کاظم (1382). «سنجش محرومیت نسبی در نظریه تد رابرت‌گر»، فصلنامه مطالعات راهبردی، 6 (4)، 829-813.
    • شریفی، رضا (1388). «بررسی ابعاد روان‌شناختی خشونت‌گرایی جمعیت اغتشاشگر و روش‌های تأثیرگذاری بر آن»، فصلنامه مطالعات بسیج، 12 (45)، 5-40.
    • صادقیان، خدیجه؛ محمود علمی، محمود (1392). «بررسی رابطه رضایت اجتماعی با مسئولیت اجتماعی دبیران دبیرستان‌های عجب‌شیر»، مطالعات جامعه‌شناسی، 5 (19)، 21-38.
    • عربی، سید هادی؛ معارفی، محسن (1393). «بررسی نقش مطالبات اقتصادی در انقلاب و خیزش کشورهای عربی»، دوفصلنامه اسلام و علوم اجتماعی، 6 (11)، 115-148.
    • عسگری، محمود (1398). «مدل مقابلة مردم پایه با ناآرامی‌ها از طریق بهره‌گیری از تجارب چهل سالة ج.ا.ایران»، فصلنامه پژوهش‌های حفاظتی- امنیتی، 8 (31)، 77-122.
    • علیوردی‌نیا، اکبر؛ شهریاری یانه‌سری، نگار (1396). «بررسی رفتار انحرافی دانشجویان: ارزیابی توان تبیینی نظریه‌های کلاسیک فشار و کنترل»، جامعه‌پژوهی فرهنگی، 8 (2)، 89-114.
    • فاین، بن (1385). سرمایه اجتماعی و نظریه اجتماعی. ترجمه محمدکمال سروریان، تهران: انتشارات پژوهشکده مطالعات راهبردی.
    • فولادی، محمد (1376). «نگاهی به نظریه‌های انقلاب»، 6 (21)، 35-41.
    • قریشی، فردین (1389). «بحران ناهماهنگی پایدار قوای سه‌گانه حاکمیت: مطالعه موردی ایران»، فصلنامه سیاست، 40 (3)، 297-316.
    • کریمی خوزانی، علی؛ عزیزآبادی فراهانی، فاطمه؛ غفاری، غلامرضا؛ صالحی امیری، سید رضا؛ و شایگان، فاطمه (1396). «ارائه الگوی مطلوب اخلاق‌مداری پلیس در مواجهه با بحران‌های اجتماعی (ازدحامات، اغتشاشات و اعتراضات خیابانی)»، پژوهشنامه نظم و امنیت انتظامی، 10 (40)، 1-26.
    • کوهن، آلوین استانفورد (1389). تئوری‌های انقلاب. ترجمه علیرضا طیب، تهران: نشر قومس.
    • محسنی تبریزی، علیرضا؛ صداقتی‌فرد، مجتبی (1390). «پژوهشی درباره بی‌تفاوتی اجتماعی در ایران (مورد پژوهش: شهروندان تهرانی)»، جامعه‌شناسی کاربردی، 22 (43)، 1-22.
    • محمدی خانقاهی و همکاران (1402). «تحلیل لایه‌های علی نارضایتی اجتماعی در جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه پژوهش‌های راهبردی سیاست، 12 (43)، 47-84.
    • معین، محمد (1391). فرهنگ فارسی معین. تهران: انتشارات امیرکبیر.
    • ورسلی، پتر (1372). جامعه‌شناسی مدرن. ترجمه حسن پویان، تهران: انتشارات چاپ پخش.
    • هانتینگتون، ساموئل (1382). سامان سیاسی در جوامع دستخوش دگرگونی. ترجمه محسن ثلاثی، تهران: نشر علم.
    • هزارجریبی، جعفر؛ صفری‌شالی، رضا (1388). «بررسی رضایت از زندگی و جایگاه احساس امنیت در آن (مطالعه در بین شهروندان تهرانی)»، فصلنامه انتظام اجتماعی، 1 (3)، 7-28.

     

    ب- انگلیسی:

    • Ghate, C., Leand, Q., & Zak, P, (2002). Optimal Fiscal Policy in an Economy Facing Sociopolitical Instability. Berlin: German Institute for Economic Research.
    • Ritzer, G. (2004). The Globalization of Nothing. Thousand Oaks: Pine Forge Press. Xiii.
    • Zak, P, (2000). Sociopolitical Instability and the problem of development. New Haven: Yale University Press.